Շահան Գանտահարեան
Պաքուի որոշումը` իրանեան քարիւղի ներմուծումը կասեցնելու, նախ եւ առաջ պէտք է դիտարկել Միացեալ Նահանգներու նախագահի անվտանգութեան հարցերով խորհրդականի` Կովկաս այցելութեան անմիջական հետեւանքներու շրջանակներուն մէջ:
Այս պարագային այլընտրանքային շուկան Ռուսիան է, ինչ որ նաեւ կը խթանէ երկու երկիրներու միջեւ տնտեսական յարաբերութիւններու յաւելեալ խորացման միտումները:
Պաքուի արագ արձագանգումը համոզիչ կը դարձնէ, որ Պոլթընի այցելութիւնը տարածաշրջան իբրեւ անմիջական թիրախ ունէր Պաքուն` Իրանի մեկուսացման Ուաշինկթընի արտաքին քաղաքականութեան ընդհանուր շրջագիծին մէջ:
Պաքուն մէկ կողմէ կը բաւարարէ ամերիկեան պատժամիջոցային պահանջները, միւս կողմէ «Կազփրոմ»-ի ճամբով տնտեսական յարաբերութիւններու զարգացման ուղղութեամբ դէպի Մոսկուա քայլի կը ձեռնարկէ:
Անգարայի դիրքորոշումը` ամերիկեան պատժամիջոցները ճիշդ չնկատելու, կը ներառէ շեշտի մեղմացում Ուաշինկթընի նկատմամբ Էրտողանի կատարած յայտարարութիւններու հռետորաբանութեան բարձր աստիճանաչափերուն: Անգարան այս պարագային եւս կը բաւարարուի ճիշդ չնկատելով Իրանի դէմ կիրարկուող տնտեսական մեկուսացման քաղաքականութիւնը, միւս կողմէ Ուաշինկթընի հետ չեղեալ կը նկատէ փոխադարձաբար երկու երկիրներուն միջեւ Պրանսըն-Կիւլեն տագնապին պատճառով ստեղծուած համապատասխան գերատեսչութիւններու ղեկավարներուն դէմ կայացած արգելք-որոշումները:
Թէ՛ Անգարան եւ թէ՛ Պաքուն երկակի խաղեր կը խաղան Իրանի եւ Ռուսիոյ ուղղութեամբ եւ Ուաշինկթընի առած քայլերուն արագօրէն կ՛արձագանգեն:
Պաշտօնական Երեւանը խոհեմ պահուածք կը դրսեւորէ: Նկատի ունենալով հարցի խիստ կարեւորութիւնը մեր երկրին վրայ ձգելիք հետեւանքներու կշռադատումով, Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործոց նախարարութեան բանբերը պարզեց, որ գերատեսչութիւնը հաղորդակցութեան մէջ է առնչուող բոլոր կողմերուն հետ եւ թէ` Իրանի հետ Հայաստանի Հանրապետութեան յարաբերութիւնները կենսական նշանակութիւն ունին: Աւելցնելով, որ իրականացման ընթացքի մէջ է Թեհրանի դէմ կիրարկուող պատժամիջոցներուն Հայաստանի Հանրապետութեան վրայ հաւանական ազդեցութիւնները կանխատեսող փորձագիտական ուսումնասիրութիւն:
Այդ քննարկումները բնականաբար նկատի կ՛ունենան Իրանի ճամբով Հայաստան ներմուծուող թուրքմենական կազի, ջրելեկտրակայանի կամ քարիւղի վերամշակման համատեղ ծրագիրներու եւ ընդհանրապէս առեւտրական եւ ֆինանսական ոլորտներու բոլոր ուղղութիւնները:
Պատժամիջոցներու կիրարկման նոյն անմիջականութեամբ եւ հրատապութեամբ հարց չենք դիմագրաւեր մեր երկրին մէջ ըստ երեւոյթին:
Այս հանգամանքներն ու իրադարձութիւններու զարգացումները նկատի ունենալով, կարելի է մտածել, որ Իրանի դէմ Ուաշինկթընի սանձազերծած պատժամիջոցներով յատկանշուող տնտեսական մեկուսացման քաղաքականութիւնն ու սպառնական պահանջները առնչակից երկիրներուն միանալու ամէնէն շատ կը չէզոքացնեն Անգարայի եւ Պաքուի առաձգականութիւնը` դէպի Թեհրան-Ուաշինկթըն խուսանաւումներ կատարելու: Ճգնաժամային իրադրութիւններու խորացման պարագային այս ուղղութիւններով կը սպասուին խուսանաւաբեկումներ: