Անէծք Բռնակալները Երանութեամբ Յիշեցնողներուն

ՌԱԿԸՊ ԶԱՐԱՔՕԼՈՒ
Ողջո՜յն Ամսթերտամէն, «Գրողներու համաշխարհային միութեան» եւ «Համաշխարհային ապաստան քաղաքացիներու ցանց»ի համատեղ կազմակերպութենէն՝ «Ստեղծարար դիմադրութիւն» համագումարէն: Եռօրեայ համագումարին զեկուցողները մեծ մասամբ Միջին Արեւելք կոչեալ դժոխքէն եկած գրողներ, բանաստեղծներ, լրագրողներ, երգիծանկարիչներ եւ շարժանկարիչներ են: Համագումարը կը կրէ «Հեքիաթներ՝ ազատութեան շէմէն» ենթախորագիրը:
Ինչպէս որ հայերու, ասորիներու, եզիտիներու, քիւրտերու երրորդ սերունդները վերստին կ՛ապրին ցեղասպանութեան սպառնալիքը եւ պարտադիր գաղթի իրողութիւնը, պաղեստինցի գրողներ, բանաստեղծներ կամ երաժիշտներու ալ երկրորդ սերունդը կրկին ինկած է գաղթի ճամբան:
Ցնցիչ են անոնցմէ Ղայեատ Ալմատունի հետեւեալ խօսքերը. «Ինչպէս որ հրեաները 2000 տարի անց չեն մոռցած իրենց կորուսեալ հայրենիքը, մենք ալ չենք մոռնար մեր հայրենիքը՝ Պաղեստինը»: Ան Տամասկոսէն է: Այժմ կ՛ապրի Սթոքհոլմ: Երեք
ինքնութիւններ կը կրէ՝ Շուէտ, Պաղեստին եւ Սուրիա: «Ամէն մէկուն համար տարբեր ընկալում մըն եմ: Ոմանց համար պաղեստինցի սուրիացի մը, ոմանց համար շուէտացի սուրիացի մը եւ ուրիշներու համար ալ պաղեստինցի շուէտացի մը»:
Միթէ՞ օր մը պիտի յաջողի Իթաքա դառնալ: Բայց այս գրողներուն վերադարձած Պաղտատը, Հալէպը, Տամասկոսը, Մուսուլը երբեք այն նոյն քաղաքները պիտի չըլլան այնպէս, ինչպէս որ թողած էին: Այսօր ո՞վ կը յիշէ 1941ին հալածուած եւ աքսորուած Պաղտատի պատմական հրեաները: Բայց անոնք տակաւին Իսրայէլի մէջ կը շարունակեն պատմական Պաղտատը ապրիլ:
Հայերը, յոյները, ասորիներն ալ երբեք պիտի չմոռնան իրենց հայրենիքը: 100ամեակի յիշատակումը այս հաստատումի վառ ապացոյցն է:
Կը յիշեմ վարպետիս՝ Սարգիս Չէրքէզեանի խօսքը՝ «Աշխարհը բոլորիս կը բաւէ»:
Պաղեստինն ու Իսրայէլը Հին Կտակարանէն այս կողմ գոյութիւն ունեցող իրողութիւն են: Ի՞նչ արգելք կայ միասնաբար յարատեւելու: Փոքրիկ հողատարածքի մը համար սեփականութեան այս պայքարը դեռ որքա՞ն պիտի շարունակուի:
Սուրիացի բանաստեղծ Ֆարաժ Պայրաքտար ալ պաղեստինցի է: Իր հետ առաջին անգամ Շանար Եուրտաթափանի կազմակերպած «Միտքի ազատութեան միջազգային հանդիպում»ի ծրագիրով Իսթանպուլ ծանօթացած էի: Մեր ճանապարհները այս անգամ խաչաձեւուեցան Սթոքհոլմի մէջ: Ինչպէս որ հոն հանդիպած էի վաղեմի բարեկամիս՝ Մեհտի Զայնային:
Միջին Արեւելքի մարդկանց ճանապարհները կա՛մ գերեզմանատան, կա՛մ ալ աքսորին մէջ է որ կը խաչաձեւուին:
Եթէ փորձեմ «Ֆարաժ Սուրիոյ մէջ 14 տարի բանտ պառկած է» ըսել, իսկոյն կը ճշդէ՝ «13.5 տարի էր» ըսելով: Ան մեծ բանաստեղծ է: Կը հետեւի Նազըմի, Եղիշէ Չարենցի, Մայաքովսքիի, Ներուտայի, Արակոնի, Ճիկերխունի ճանապարհին:
Հաֆըզ Ասատի բանտերէն, «Մոհապերա»չի հարցախցիկներէն վերապրիլը հրաշք ըլլալու է: Երեք եղբայրներ են: Ֆարաժը կոմունիստ է: Փոքր եղբայրը Միւսլիւման եղբայրներուն կ՛անդամակցի: Իսկ վերջինը՝ ոչ մէկ խմբակցութեան: Եւ այդ վերջինը չէ լքած իր գիւղը, թերեւս ալ հոն կը մեռնի եւ թաղման իսկ չ՛արժանանար: Ան ալ իր ծննդավայրի՝ Հոմսի կարօտով կը տառապի: Կրկին կը յիշեմ Քաւաֆիսի Իթաքա բանաստեղծութիւնը:
Անոր քաղաքն ալ Հոմսն է: Սա Ասատին գետնի հաւասար փլած քաղաքը: Սատտամն ալ իր ծննդավայր Թիքրիդը գետնին չէ՞ր հաւասարեցուցած:
Տիտանները միշտ սիրած են քաղաքները գետնի հաւասարեցնել: Թիմուրէն առաջ ալ այդպէս էր: Քարթաճան ո՞վ աւերեց: Հապա՞ Վանը, Խարբերդը: Լճէն անհամար անգամներ քիւրտերու, հայերու, նաստորեաններու, ասորիներու կողմէ չէ՞ր աւերուած:
Տիտանները ո՛չ ազգութիւն ունին, ո՛չ կրօն, ո՛չ հաւատք եւ ոչ ալ երազ:
Իրաքցի գրող Քանան Մաքիայի դեռ Սատտամի իշխանութեան օրերուն գրի առած «Սարսափի Հանրապետութիւն»ը ե՞րբ թրքերէնի-քրտերէնի պիտի թարգմանուի:
Քեմալական Թուրքիայէն դէպի Իսլամական Հանրապետութիւն յեղաշրջել փորձած երկրիս ժողովուրդը այդ գիրքը կարդալով կրնայ լուսաբանուիլ:
Ինչո՞ւ երկրիս մէջ սարսափը կը տիրէ դարձեալ: Ինչո՞ւ երկրիս հրատարակիչը նիւ-եորքեան «Պեստ Սելըր»ներու շուկային կը հետեւի, բայց կ՛անտեսէ արաբ կամ պարսիկ գրողները: Ե՞րբ պիտի թարգմանեն Քանան Մաքիան:
Արաբական Գարունը գողցուեցաւ քաղաքականացած իսլամի կողմէ: Ափսոս, գարունը վայրագ ձմեռի վերածուեցաւ:
Հազար անէծք անոնց, որոնց պատճառով մարդիկ երանութեամբ կը յիշեն Ասատի, Սատտամի, Քատտաֆիի, Մուպարաքի եւ Շահի իշխանութեան օրերը: