«Մենք Պատասխանատու Ենք Հայաստանի Եւ Արցախի Իւրաքանչիւր Այգաբացի Համար»
Վարեց՝ ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ
«Թեւանիկ», «Վերջին Բնակիչը» ֆիլմերից յետոյ ռեժիսոր (բեմադրիչ-Խմբ.) Ջիւան Աւետիսեանը պատրաստւում է հանդիսատեսի դատին յանձնել նոր՝ «Դրախտի Դարպասը» ֆիլմը: Բացի դրանից, ռեժիսորը նոր մտայղացում ունի, որը կեանքի կոչելու համար ակտիւ (աշխոյժ-Խմբ.) բանակցութիւնների մէջ է տարբեր երկրների գործընկերների, արուեստագէտների հետ: Այդ աշխատանքների ընթացքում նա այցելել է Բելգիայի մայրաքաղաք Բրիւսել՝ ներկայ գտնուելու ՀՅԴ Հայ Դատի Եւրոպայի գրասենեակի կողմից կազմակերպուած «Վերջին Բնակիչը» ֆիլմի ցուցադրութեանը: Օգտուելով առիթից՝ Բրիւսելում գտնուող «Ապառաժ»ի թղթակիցը բացառիկ հարցազրոյց է ունեցել անուանի ռեժիսորի հետ:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Արդէն խօսւում է «Դրախտի Դարպասը» ֆիլմի առաջնախաղի մասին: Ի՞նչ ակնկալիքներ ունէիք ֆիլմից. արդեօ՞ք յաջողուել է իրականացնել բոլոր մտայղացումները:
ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Երեք տարի շարունակ աշխատել ենք այդ ֆիլմի վրայ, եւ իսկապէս չէինք կարող կռահել, գուշակել, թէ երբ կ՛աւարտենք: Այդ ընթացքում դժուարին, բարդ, տարատեսակ խնդիրների այնպիսի դինամիկա (զարգացում) ենք ունեցել, որ նոյնիսկ անհաւանական է թւում: Բայց մենք շարժուել ենք հաստատակամ քայլերով, գիտակցելով, որ անպայման պէտք է աւարտենք, եւ աւարտենք որակեալ ձեւով, ու դա մեզ յաջողուել է: Այսօր կարող եմ ասել՝ այո՛, արդէն պրեմիերայի (առաջին ներկայացման-Խմբ.) մասին պատկերացում ունենք, որը նախատեսւում է սոյն թուականի Հոկտեմբերին: Այժմ ֆիլմի շտկման վերջին աշխատանքներն են ընթանում, եւ պատրաստւում ենք մեծ պրեմիերայի, որին ներկայ կը լինի ողջ դերասանական կազմը, նաեւ, բնականաբար, միջազգային պրոդիւսերական թիմը (արտադրող խումբը-Խմբ.):
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Ֆիլմը նկարահանուել է դրամահաւաքի (crowdfunding) միջոցով հաւաքագրուած միջոցներով: Արդեօ՞ք դրամահաւաքը արդարացրել է իրեն:
ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Տուեալ ֆիլմին աշխարհի տարբեր անկիւններից դրամական միջնորդութիւն են ցուցաբերել հազարից աւելի մարդիկ: Նրանց թւում կային հայեր, այլազգիներ, ովքեր տեղեակ են իմ նախորդ ֆիլմերի մասին, սիրել են դրանք: Ռեժիսորի համար մեծ երջանկութիւն է՝ ասել, որ այդքան թուով մարդիկ մասնակցութիւն են ունեցել: Պատճառը, կարծում եմ, գեղեցիկ պատմութիւնն է, հաւատը, վստահութիւնը, Արցախի հարցը կարեւորելը. գուցէ մէկն էլ թաքուն սիրում է ինձ:
Սա բացառիկ է, որովհետեւ Հայաստանում ֆիլմ ստեղծելը արդէն իսկ դժուար է, կարելի է ասել՝ հերոսութիւն է: Ես գիտեմ, որ հերոսը այն մարդն է, որ հիմա Արցախի գիւղում մշակում է իր պապական հողը, հերոսը այն մարդն է, որ Արցախում վերանորոգում, շէնացնում է իր պապական տունը, հերոսը այն 18 տարեկանն է, որ մեկնում է ժամկետային զինուորական ծառայութեան, հերոսը միայն նա չէ, որ հերոսացել է պատերազմի դաշտում: Արցախում ապրող 150 հազար մարդիկ հերոսներ են:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Ինչո՞վ է առանձնանում «Դրախտի դարպասը» ձեզ համար:
ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Այն տարբերուելու է իր կառուցուածքով, դերասանական կազմով, պատմութեամբ: Ինձ հետաքրքիր է Արցախի մասին պատմելը: Ինձ համար կարեւոր է երկու բան՝ ստեղծել ֆիլմեր, որոնք կը լինեն արուեստի գործ, որոնք նաեւ կը պատմեն Արցախի մասին, կը դիտեն այլազգիներ: Ինչպէս է պատահում, որ օտար դերասանների եմ ներգրաւում: Այնպէս չէ, որ դա ինքնանպատակ է կամ շատ գումարներ եմ ծախսում ու մարդիկ գայթակղւում են. ընդամէնն առաջարկում եմ կարդալ սցենարը եւ ցանկութեան դէպքում յետ զանգել: Սցենարն ընթերցելուց յետոյ մարդիկ ցանկանում են աշխատել իմ առաջարկած պայմաններով:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Ինչքանո՞վ էք կարեւորում Արցախի մասին պատմող ֆիլմերի նկարահանումը:
ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Ես շրջում եմ աշխարհով մէկ, անբացատրելի ու աննկարագրելի դժուարութիւններով, միջազգային ստեղծագործական թիմով, միջազգային դրամով հայկական ֆիլմ եմ ստեղծում: Այդ դժուարութիւնները շատերի համար ակնյայտ չեն: Բայց, միեւնոյնն է, եթէ այդ 150 հազար հայը այնտեղ չլինի, ես այդ ուժը, այդ զօրութիւնը, այդ հիմնաւորումը ինքս իմ մէջ չեմ գտնի, այդ վստահութիւնը, անհրաժեշտութիւնը չեմ զգայ ու չեմ գնայ դրա յետեւից:
Այս երկիր մոլորակի, տիեզերական հարթութեան որ մասում էլ լինենք, մենք պատասխանատու ենք Հայաստանի եւ Արցախի իւրաքանչիւր այգաբացի համար, եւ պէտք է ամէն ինչ անենք, որ այդ առաւօտները խաղաղ լինեն: Ես, իմ թիմը տարիներ շարունակ, արդէն երեք եւ աւելի տարիներ աշխատում ենք «Դրախտի Դարպասը» ֆիլմի վրայ, նոյնքան աշխատել ենք նաեւ նախորդ ֆիլմերի վրայ: Շատ դժուար է, բայց ինչն է հեշտ: Անքուն գիշերները կեանքի բնոյթ են դարձել ինձ մօտ: Երբ աշխատում ես աշխարհի տարբեր ժամային գօտիներում գտնուող մարդկանց հետ, նրանք պարտաւոր չեն յանուն քո ֆիլմի արթուն մնալ, որ քեզ հետ խօսեն, դու ես պարտաւոր յանուն քո ֆիլմի արթուն մնալ, որպէսզի յաջողես քո ֆիլմը, Արցախի մասին պատմող ֆիլմը (հարցազրոյցից յետոյ ասաց, որ չի յիշում, թէ երբ է նորմալ հանգստացել. քիչ քնելը կենսակերպ է դարձել, իսկ աչքերը անքնութիւնից կարմրել ու ցաւում են):
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Յաջողուե՞լ է արդեօք ֆիլմերի միջոցով Արցախի մասին ասելիքը տեղ հասցնել:
ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Ասելիքը շատ-շատ է, բայց մաս առ մաս յաջողւում է: Ի վերջոյ, ինչ է իմ, մեր բոլորի ուզածը, որ վերջ դրուի այս պատերազմին, միջազգային հանրութիւնը կամ աշխարհը ընկալի, որ կայ մի պատերազմ, որը դեռ շարունակւում է: Ես հանդիպում եմ տարբեր մարդկանց, եւ բոլորի մօտ պատերազմն ասոցացւում է (կը կապուի-Խմբ.) յայտնի պատերազմների հետ: Այո, սարսափելի ու դատապարտելի են բոլոր պատերազմները, բայց մարդիկ չգիտեն մեր մասին: Համարեայ 30 տարի առաջ է սկսուել այս պատերազմը եւ չի աւարտուել:
Ցանկացած մարդ, որ ուզում է հանգիստ ապրել, պէտք է դիմացինի պատերազմով հետաքրքրուած լինի: Ուզում եմ ներկայացնել այն միտքը, որ եթէ Բրիւսելի բնակիչը գլոբալ (համաշխարհային-Խմբ.) առումով երազում է խաղաղութեան մասին եւ կարեւորում է խաղաղութիւնը, ապա նա չի կարող անմասն մնալ ուրիշներրի դարդ (մտահոգութիւն-Խմբ.) ու ցաւից, որը ինչ-որ տեղ, ինչ-որ մի ժամանակ դիպչելու է իրեն: Հէնց այս թեզն է իմ նոր ֆիլմի հիմքում: Կարեւոր չէ, թէ որտեղ ես ապրում, պատերազմը քեզ հեղեղի նման տանելու է. քեզ չտարաւ, միւսին է տանելու: Որեւէ մէկը ապահովագրուած չէ, քանի դեռ երկիր մոլորակի վրայ կայ մէկը, որ զինում է իր բանակը Արցախի վրայ յարձակուելու համար: Ի վերջոյ, ու՞ր է կրակելու այդ զէնքը:
Բոլորը չեն պատրաստ մեզ հետ միասին քայլել Արցախի արահետներով, բայց պատրաստակամ մարդիկ էլ կան, եւ արդիւնքում 6 երկրների հետ համատեղ է ստեղծւում «Դրախտի Դարպասը», 4 երկրների հետ համատեղ է ստեղծուել «Վերջին Բնակիչը»: Ես հիմա ճամփորդում եմ նոր երկրներ՝ նոր սցենարի (բեմագրութեան-Խմբ.) շուրջ բանակցութիւններ վարելու:
ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ.- Արդեօ՞ք մտադիր էք նկարահանել Արցախեան թեմայից դուրս ֆիլմեր:
ՋԻՒԱՆ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ.- Թեմաները բազմազան են. օրինակ՝ սիրային պատմութիւն, որը Եւրոպայի սրտում է տեղի ունենում, բայց ինչ որ մի տեղ դիպչում է Արցախին: Հարցն այն չէ, որ ուրիշ թեմաներ չկան, թեմաները բազմաշերտ են՝ դաւաճանութիւն, սէր, յոյզեր, մարդասպանութիւն, բայց կը ներէք, այդ ամէնը կարող է տեղի ունենալ Արցախում, կապ ունենալ նրա հետ:
Հարցը այն չէ, որ մենք ուրիշ թեմա (նիւթ-Խմբ.) չգիտենք. մենք կարծում ենք, որ ուրիշ թեման այսօր աւելի կարեւոր չէ, քան Արցախը: Մենք այսօր նստած ենք Եւրոպայի սրտում, Բրիւսելում, բայց վաղն առաւօտ երկուսս էլ կարող ենք յայտնուել պատերազմի մէջ: Իսկ պատերազմը հեղեղի նման լափում-տանում է ամէն ինչ եւ այլեւս ոչինչ նոյնը չէ: Մենք պէտք է գիտակցենք, եւ իւրաքանչիւրս ջանանք՝ ամէն մէկս մեր գործով, աշխատանքով կանգնեցնենք վերահաս պատերազմը: