ԱՐԱՄ ԱՌԱՋԻՆԻ ՍԹԱՓՈՒԹԵԱՆ ՅՈՐԴՈՐԸ. ՍԱՌԸ ՑՆՑՈՒՂ ԿԱՄ ԻՐԵՐՆ ԻՐԵՆՑ ԱՆՈՒՆՆԵՐՈՎ ԿՈՉԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԸ

Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոս ՆՍՕՏՏ Արամ Առաջինի ելոյթը Հայաստան-սփիւռք համահայկական համաժողովի ընթացքում առաջին հերթին սթափութեան յորդոր էր` ուղղուած Հայաստանի գործող իշխանութիւններին, եւ սառը ցնցուղ համաժողովի այն մասնակցիներին, ովքեր եկել էին լաւատեսական խօսքեր լսելու ու փառաբանելու գործող իշխանութիւններին: Թւում է, թէ Հայաստանի անկախութեան 20-ամեակը կամ էլ Հայաստան-սփիւռք խորհրդաժողովները այն տեղը չեն, որտեղ պէտք է քննադատութիւն հնչեցնել, վեր հանել մեր կեանքի բացերը, մատնանշել հայ ժողովրդին սպառնացող ներքին ու արտաքին վտանգները:
Իրականում, սակայն, հէնց նման համաժողովներն ու տարեդարձերն են հաւաքական լաւագոյն վայրն ու առիթը, որպէսզի հնչեցուեն սթափութեան յորդորները: Ես, շատերի նման, ուշադրութեամբ լսեցի Ամենայն Հայոց հայրապետ ՆՍՕՏՏ Գարեգին Երկրորդի, ապա Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոս ՆՍՕՏՏ Արամ Առաջինի ելոյթները համահայկական համաժողովում: Յետոյ կարդացի երկու կաթողիկոսների ելոյթների բնագիրը:
Երկու ելոյթներն էլ, անկասկած, լաւն էին` վայել հոգեւոր առաջնորդներին, բայց ինձ, որպէս Հայաստանի շարքային քաղաքացու, ով քսան տարի առաջ` 1991-ի սեպտեմբերի 21-ի հանրաքուէում անվարան «Այո» է ասել անկախ, ազատ Հայաստանի երազանքին, հետաքրքրում էր մէկ այլ բան: Ես ուզում էի հասկանալ. ո՞ր Հայաստանում եմ ապրում: Ա՞յն Հայաստանում, որի մասին իր հայրապետական պատգամում նկարագրում էր Ամենայն Հայոցը, թէ՞ այն Հայաստանում, որը ներկայացրեց Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսը: Անկասկած, ես կը նախընտրէի ապրել հէնց այն Հայաստանում, որը նկարագրում էր Ամենայն Հայոցը: Բայց ցանկութիւնը մէկ բան է, իրականութիւնը` բոլորովին այլ բան:
Հայաստանեան մի շարք լրատուամիջոցների ու քաղաքական գործիչների ուշադրութիւնից չվրիպեց երկու կաթողիկոսների ելոյթների հակասութիւնը, որոշ լրատուամիջոցներ Արամ Առաջինի` Հայաստանի իրական պատկերը նկարագրող խօսքը ակնյայտ հակադրութիւն նկատեցին Ամենայն Հայոցի լաւատեսական ելոյթին: Արամ Առաջինի ելոյթի քննադատութիւն պարունակող հատուածը շատերի քիմքին հարիր չթուաց, մինչդեռ մէկ այլ հատուած կասկած չունէր, որ հէնց այդպիսին պիտի լինի հոգեւոր առաջնորդի խօսքն ու կեցուածքը:
Վերջին շրջանում Հայաստանի լրատուամիջոցներում Ամենայն Հայոցի եւ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի հասցէին քննադատութեան պակաս չի զգացուել: Հայոց պետականութեան հիմնասիւներից մէկը, եթէ չասենք` ամենաամուրը, հէնց Հայ առաքելական եկեղեցին է: Հետեւաբար, ամէն մի քննադատութիւն ինչ-որ չափով խարխլում է այդ հիմնասիւնը: Անկասկած, Ամենայն Հայոցի հասցէին հնչող քննադատութիւնը շատ դէպքերում անտեղի էր, անպարկեշտ ու յանդուգն: Սակայն արդարութիւնը պահանջում է նաեւ ասել, որ Մայր Աթոռը որոշ դէպքերում անտարբերութիւն է դրսեւորում Հայաստանում ակնբախ յոռի երեւոյթների նկատմամբ, բարձրաստիճան որոշ հոգեւորականներ ներգրաւուում են քաղաքականութեան մէջ` ի նպաստ գործելով իշխանութիւնների, որոշ հոգեւորականներ` հրապարակային ճոխ, աշխարհիկ կեանք վայելում:
Հոգեւորականի, հոգեւոր առաջնորդի խօսքը ազդու է, ընկալելի, երբ իրականութիւնը, որքան էլ դառը լինի, ընտրողաբար չի ներկայացւում: Հէնց այդպիսին էր Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսի խօսքը, յատկապէս` ներքոյ բերուող հատուածը:
«Այսօր մեր հայրենիքն ու ազգը կը դիմագրաւեն լուրջ տագնապներ: Մեր հայեցողութեամբ, ազգին մեծագոյն տագնապը այն փաստացի իրողութիւնն է, որ Հայաստանէն արտագաղթը նո՛յն թափով կը շարունակուի: Այս մասին Մեր մտահոգութիւնը յայտնած էինք Հայաստան-սփիւռք Բ. Համաժողովին. նո՛յնը կը կրկնենք առաւե՛լ ուժգնութեամբ ու խոր ցաւով: Կը սպասենք, որ այս ահազանգը արձագանգէ Հայաստանի իշխանութեան, մտաւորականութեան, մեր հասարակական կառոյցներուն ու հայրենաբնակ ժողովուրդի զաւակներուն մօտ: Մեր թշնամին ուզեց Հայաստան մը` առա՛նց հայութեան: Այսօր մենք մե՛ր ձեռքերով կը պարպենք Հայաստանը իր ժողովուրդէն, իր ստեղծագործ ոգիէն, իր որակէն: Այս տագնապին ետին գտնուող ընկերա-տնտեսական պատճառներուն ազդու լուծումներ որոնելը անյետաձգելի անհրաժեշտութիւն է` առաջքը առնելու համար մեր ազգի այս ներքին արիւնահոսութեան: Իսկ փտածութեան, կորուպցիա կոչուող հիւանդութեան արագասոյր ընթացքը, այլ խօսքով` փոքրամասնութեան մը տնտեսական յղփացած վիճակը ու անոր դիմաց մտաւորականներուն, գրողներուն, ուսուցիչներուն ու ընդհանրապէս մեր ժողովուրդին կենցաղային խեղճ պայմանները անհրաժեշտ է որ շուտով հիմնական բարեփոխութեան ենթարկուին` բարոյական արժէքներու, օրինական սկզբունքներու եւ ընկերային հաւասարութեան չափանիշներու ամբողջական կիրարկումով: Եկեղեցին չի կրնար անտարբեր մնալ այս վատառողջ երեւոյթներուն դիմաց», իր խօսքում ընդգծեց Արամ Առաջինը:
Արդեօք իրականութիւն չէ՞, որ Հայաստանից մարդիկ արտագաղթում են եւ դա ներքին արիւնահոսութիւն է` ոչ պակաս վտանգաւոր, քան` դրսի սպառնալիքները:
Արդեօք իրականութիւն չէ՞, որ Հայաստանն ու նրա բարձրագոյն ղեկավարութիւնը, իշխող քոալիսիոնը ընկղմուած են փտածութեան մէջ: Արդեօք իրականութիւն չէ՞, որ Հայաստանի քաղաքացիների հէնց այս հատուածն է վայելում կեանքը, մինչդեռ քաղաքացիների մեծ մասը տարիներ շարունակ ապրում է հանապազօրեայ հացը վաստակելու եւ ընտանիքը կերակրելու յոգնատանջ, երբեմն անտանելի հեւքով:
Արդեօք իրականութիւն չէ՞, որ Հայաստանի հասարակ քաղաքացիները ամէն պահին կարող են ենթարկուել ընկերային, իրաւական ու այլ անարդարութիւնների: Ոչ միայն չեն պակասում անարդարութիւնները, այլ չեն պատժւում այդ անարդարութիւնները ստեղծողները:
«Արդեօք»ների այս շարքը կարելի է շարունակել երկար:
Եւ ո՞վ պիտի խօսի այս «ներքին արիւնահոսութեան», անարդարութիւնների, փտածութեան ու միւս յոռի երեւոյթների մասին, եթէ ոչ Հայ առաքելական եկեղեցին ու կաթողիկոսը:
Եւ ո՞վ է ասել, որ այս յոռի երեւոյթների բարձրաձայնման լաւագոյն վայրը հէնց Հայաստան-սփիւռք համաժողովը չէ:
ԹԱԹՈՒԼ ՅԱԿՈԲԵԱՆ
www.araraddailynews.com