Մերրի Սահակյան
Մի օր, թագավորն իր թոռանը ձի նստեցրեց ու անտառ տարավ։ Աշնան արևն իր գույները չէր խնայել գեղեցկացնելու համար անտառը։
– Դե՛, ասա Ռաֆայել, քեզ դո՞ւր է գալիս անտառը։
– Այո՛, պապիկ։ Ես երբեք այսքան իմաստուն ծառեր չեմ տեսել։ Չէ՞ որ նրանք արդեն ծեր են և շուտով կզրկվեն տերևներից, իսկ ծերությունն իմաստության ընկերն է։ Որտեղ ծերությունն, այնտեղ՝ իմաստությունը։ Քո խոսքերն են։
– Ասածներս լավ ես հասկացել։ Ապրե՛ս։ Ծառերից զատ է՞լ ինչ կա անտառում։ Ապա ուշադիր նայիր շուրջդ, ոչինչ չե՞ս տեսնում։
– Ձայն մի հանիր, պա՛պ։ Ուշադիր լսիր թե ինչպես է երգում այն ծառին թառած թռչունը։ Հրամայի՛ր, թող բռնեն նրան։ Հետներս պալատ կտանենք։ Մեր դարբիններին կպատվիրենք, որ մի գեղեցիկ վանդակ շինեն ու նրան կպահենք մեզ մոտ։ Ինչքա՜ն հաճելի կլինի անեմ օր լսել նրա երգը։
– Արի քեզ մի պատմություն պատմեմ, հետո ինքդ կորոշես ինչպես վարվել,- ասաց թագավորը և մի պատմություն սկսեց։- Մի պատանի կար, որ առաջին անգամ անտառ մտավ ու անմոռաց սիրահարվեց թռչունների դայլայլին։ Նա ամեն անգամ անտառից վերադառնալիս տասնյակ թռչունների էր տուն բերում իր հետ։ Նրա հսկայական այգիներում այլևս վանդակ դնելու տեղ չկար։ Բայց ամեն անգամ, երբ լույսը բացվելուն պես թռչուններն սկսում էին դայլայլել, նա դժգորում էր՝ ասելով, թե անտառում մնացած թռչուններն է՛լ ավելի լավ են երգում ու նորից շտապում էր նոր թռչունների հետևից։
Մի անգամ, երբ հուսահատված նստել էր վանդակներով լեցուն իր այգում, ծերունի այգեպանը եկավ նստեց նրա կողքին ու հարցրեց․
-Ի՞նչ կաների դու, եթե հայրդ, ում այդքան շատ ես սիրում, թույլ չտար երբեք դուրս գալ այս շքեղ պալատից։
– Ես կասեի, որ ինձ նման կյանքը պետք չէ և կփախչեի ամենաշքեղ պալատից անգամ։
– Իսկ եթե այդ պալատից փախչելու ոչ մի հնար չլինե՞ր։
– Ես ամեն օր աղերսագին կխնդրեի հորս, որ ազատություն տար ինձ և երբեք չէի համակերպվի։
– Ուշադիր նայիր այս վանդակներին, ականջ դիր այս դժբախտ արարածներին։ Նրանք ամեն օր քեզանից ազատություն են աղերսում,- ասաց ծերունի այգեպանը։
– Դու ի՞նչ գիտես,- զարմացավ պատանին։
-Նայի՛ր, ինչ ծեր եմ ես։ Աստված ծերության հետ մի լավ բան է տալիս մարդուն․ իմաստությո՛ւն։ Եթե բաց թողնես նրանց, իրենց կամքով կգան ու այնպես կերգեն, որ այլևս անտառ չես գնա թռչուններին լսելու համար։
Երկար մտածեց պատանին։ Ի վերջո, իր կամքով ազատ արձակեց բանտարկված երգիչներին։ Նրանք բոլորն էլ շտապելով դուրս էին թռչում բաց դռնակից, կարծես վախենալով, որ պատանին կփոխի իր որոշումը։
– Թռե՛ք, թռե՛ք, գնացե՛ք այստեղից։ Ոչ մեկիդ չեմ սիրում, ոչ մեկդ երգել չգիտեք,- բղավում էր պատանին։
Ողջ գիշեր նա չկարողացավ քնել։ Երբեմն – երբեմն մեղադրում էր իրեն, որ լսեց ծեր այգեպանին, երբեմն էլ հպարտանում իրենով, հերոսական քայլի համար։ Վերջապես նրա աչքերը փակվեցին։ Լույսը նոր էր բացվում, երբ նրա ականջին հասավ թռչնակի անզուգական դայլայլ։ Նա արագ այգի իջավ ու վանդակի մեջ երգող մի թռչնակ տեսավ։
-Ի՜նչ լավ է։ Այս վանդակի դուռը չեմ բացել ու ամենից լավ երգող թռչնակն ինձ մոտ է մնացել։
Ինչքան մեծ էր նրա զարմանքը , երբ տեսավ, որ այդ վանդակի դուռն էլ էր բաց։ Նա ցանկացավ իսկույն փակել այն, բայց չարեց դա։ Լուռ նստեց մի նստարանի ու երկար ժամանակ ըմբոշխնեց փոքրիկ թռչնակի զիլ ճռվողյունը։ Հանկարծ թռչնակը թռավ, գնաց։ Որոշ ժամանակ անց, այգում միայն մեկ վանդակ մնաց, որի դռնակը միշտ բաց էր, մեջն էլ կեր չկար։ Եվ միայն այդ նույն՝փոքրիկ մարմնով, բայց զիլ ձայնով թռչնակն էր ժամանակ առ ժամանակ այդ վանդակ մտնում ու իր ազատ երգով լցնում ողջ այգին․․․․
Թոռնիկն ուշադիր լսում էր պապին, երբ հանկարծ գյուտ արած մարդու պես բացականչեց․
– Այդպիսի մի վանդակ էլ մեր այգում կա չէ՞, պապի՛։ Արի գոնե այս մեկին բռնենք, տանենք։ Թող ապրի այդ վանդակի մեջ ու երգի մեզ համար։ Լսի՛ր, ինչ լավ է երգում։
– Թոռնի՛կս, այնպես ինչպես հիմա է երգում, այս թռչնակն այլևս երբեք չի երգի։ Հավատա՛ խոսքերիս։ Իսկ մեր վանդակը դուռ չունի, որովհետև ազատություն չունեցող թռչնակն իր վանդակում չի կարող հրճվել այնպես, ինչպես օդում ճախրող ազա՛տ թռչունը։ Երբ վանդակում ես թռչնակին, դա նույնն է, ինչ ջարդես նրա թևերը։
– Լավ ձայնով երգված բոլոր երգերն էլ հաճելի է լսել, պապի՛կ։ Ինձ դուր են գալիս նաև կարոտի ու ցավի մասին տխուր երգերը։ Մեր այգում ես այդպիսի դայլայլ կլսեմ, իսկ անտառում՝ ուրախ ճռվողյուն․․․
<<Փաստորեն, տարիների հետ դառնում են խելացի, բայց իմաստուն ծնվում են>>- թոռան պատասխանից ապշած՝ մտորումների մեջ ընկավ թագավորը։