Արցախեան Հակամարտութիւնը Խճճւում է. Արցախի ԱԺ Փոխնախագահ Վահրամ Բալայեան
Չեմ կարծում, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները կողքից նայողի դերակատարութիւն կ՛ունենան: Այս մասին Tert.am-ի ախծատակից Տիգրանուհի Մարտիրոսեանի հետ զրոյցում ասաց Արցախի Ազգային ժողովի փոխնախագահ Վահրամ Բալայեանը: Ըստ նրա՝ ամէն երկիր ունի իր շահը: Բալայեանն ասաց, որ մօտ ժամանակներս Մնացականեան-Մամեդեարով հանդիպում կը լինի, կը քննարկուի Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպում կազմակերպելու հարցը:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Նիկոլ Փաշինեանի եւ Իլհամ Ալիեւի հանդիպումից յետոյ չեն դադարում խօսակցութիւններն այն մասին, որ Ղարաբաղեան հակամարտութեան կարգաւորման բանակցային գաղտնի, ստուերային գործընթաց է ընթանում: Կա՞յ մտահոգուելու առիթ:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Մտահոգութիւններ կան Ադրբեջանի խորհրդաւոր լռութեան հետ կապուած: Այդ ինչպէ՞ս եղաւ, որ Ադրբեջանը համաձայնեց չկրակել ղարաբաղաադրբեջանական շփման գօտում: Սրանք հարցեր էին, որոնց շուրջ տարիներ շարունակ փորձ էր արւում լուծումներ գտնել, բայց չէր յաջողւում: Միւս կողմից, հաւատում եմ վարչապետ Փաշինեանի այն խօսքին, որ բանակցային գործընթաց չկայ, գաղտնի փաստաթղթեր չկան, որոնց շուրջ բանակցութիւններ ընթանան: Իշխանութիւնները յայտարարում են, որ չկայ նաեւ «տարածքներ՝ խաղաղութեան դիմաց» բանաձեւը, եւ ժողովրդի յաղթանակը չի անտեսուի: Սրանք փարատում են մտահոգութիւնները: Չեմ կարծում, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնում կը լինեն այնպիսի իշխանութիւններ, որոնք կը մոռանան, որ մենք յաղթել ենք պատերազմը:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Ձեզ չի՞ մտահոգում այն, որ Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպումը տեղի չի ունեցել Մինսկի խմբի հովանու ներքոյ: Արդեօք սա նշանակո՞ւմ է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն իրենց ձեռքն են վերցրել գործընթացն ու հրաժարւում են միջնորդական առաքելութիւնից:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Չեմ կարծում, որ միջնորդները կողքից նայողի դերակատարութիւն կ՛ունենան: Ամէն երկիր ունի իր շահը: Մօտ ժամանակներս Մնացականեան-Մամեդեարով հանդիպում կը լինի, կը քննարկուի Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպում կազմակերպելու հարցը: Այնպէս որ չեմ կարծում, որ միջնորդները անտարբեր կը լինեն:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Գուցէ Հայաստանն ու Ադրբեջանը չե՞ն զգում ԵԱՀԿ ՄԽ կարիքը:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Վատ չի լինի, որ երկու երկրները բանակցեն միմեանց հետ, Արցախը ներգրաւուի բանակցութիւններում: Բայց մօտեցումներն այնքան հեռու են իրարից, որ դժուար թէ հնարաւոր լինի համաձայնութեան հասնել: Դա երկար գործընթաց է, եւ միջնորդները տեսակէտները մօտեցնելու առաքելութիւն ունեն:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Պարո՛ն Բալայեան, շատերը չէին հաւատում, որ հնարաւոր կը լինի համաձայնել սահմանին խաղաղութիւն հաստատելու հարցում, բայց ինչպէս տեսնում ենք, երկար ժամանակ է՝ կրակոցներ չկան: Գուցէ այդ հարցո՞ւմ էլ հնարաւոր լինի համաձայնել:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Ամէն ինչ հնարաւոր է, բայց դա այն հարցը չէ, որ մէկը նստի ու որոշի, որ այսպէս կը լինի: Սա համայն հայութեանը յուզող հարց է: Սա համայն հայութեան յաղթանակն էր, ու չեմ կարծում, որ առանց համաժողովրդական համաձայնութեան հարցը կը լուծուի: Չեմ կարծում նաեւ, որ համայն հայութիւնը համաձայնի զիջումներին: Բանակցող կողմերը չեն կարող հաշուի չառնել, որ գոյութիւն ունի Արցախ՝ իր օրինական իշխանութեամբ ու պետական կառոյցներով:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Նիկոլ Փաշինեանը յայտարարում է, որ Արցախի ժողովուրդն իրեն ձայն չի տուել, չի ընտրել, ինքը չի ներկայացնում արցախցիներին, ուստի չի կարող բանակցել Ղարաբաղի փոխարէն: Եթէ հնարաւոր չլինի Արցախը վերադարձնել բանակցային սեղան, արցախցիները կը տա՞ն վստահութեան քուէ Նիկոլ Փաշինեանին՝ բանակցելու ԼՂ փոխարէն՝ հաշուի առնելով, որ ինքն արցախցի չէ՝ ի տարբերութիւն նախորդ երկու նախագահների:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Նախ եւ առաջ, չեմ կարծում, որ ծագումը էական նշանակութիւն ունի: Կարեւոր չէ՝ արցախցի է, թէ ոչ, որովհետեւ, իմ համոզմամբ, Հայաստանում չի լինի մի քաղաքական գործիչ, ղեկավար, որը ժողովրդի շահերին հակառակ որոշում կը կայացնի: Հայաստանն ու Արցախը եղբայրներ են, մենք վստահել ենք, բայց դա չի նշանակում, որ մենք հրաժարուել ենք բանակցութիւններին մասնակցելու որոշումից: Արցախը անպայման պէտք է բանակցի, չէ՞ որ հակամարտութիւնը ծնուել է Ղարաբաղի ու Ադրբեջանի փոխարէն, ԼՂԻՄն ունեցել է որոշակի իրաւասութիւններ: Բնականաբար, արցախեան կողմը՝ որպէս հակամարտող կողմ, պէտք է մասնակցի բանակցութիւններին, առաւել եւս, որ զինադադարի կնքման համաձայնագրի տակ իր ստորագրութիւնը դրել է Ղարաբաղը: Կան փաստեր ու իրողութիւններ, որոնք պէտք է հաշուի առնել: Վերջնական խօսքը պէտք է լինի Արցախինը:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Կարծիքներ կան, որ քանի դեռ Հայաստանն ու Ադրբեջանը չեն բանակցում այնպիսի հարցերի շուրջ, որոնք անմիջականօրէն վերաբերում են Արցախին, չկայ Արցախի դիրքորոշման կարիքը, Ղարաբաղը չի վերադառնայ բանակցային սեղան:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Տարիներ շարունակ բարձր մակարդակով հանդիպումներ են եղել, ինչի՞ մասին են խօսել: Խօսել են, չէ՞, տարածքների մասին, կարգավիճակի մասին: Այնպէս չէ, որ Ղարաբաղին վերաբերող հարցեր չեն քննարկուել, քննարկուել են: Ժամերով հանդիպում են, խօսում են, մի բանի մասին խօսում են, չէ՞:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ.- Այն ժամանակ յստակ պահանջ չէր դրւում, որ Արցախը պէտք է վերադառնայ բանակցային սեղան:
ՎԱՀՐԱՄ ԲԱԼԱՅԵԱՆ.- Արցախի իշխանութիւնները պարբերաբար շեշտել են, որ Արցախը պէտք է վերադառնայ բանակցային սեղան: Գուցէ յաճախակի չի ասուել, ինչպէս հիմա, բայց խօսակցութիւնը կար, այնպէս չէ, որ Հայաստանի նախկին ղեկավարութիւնը չէր ուզում, որ մենք մասնակցենք: Հակամարտութիւնն աւելի է խճճւում: Չեմ կարծում, որ դրանից Ադրբեջանը բան կը շահի: Մենք հաստատւում ենք մեր հողի վրայ ու կը պահենք մեր պետականութիւնն ու անկախութիւնը: