ԸՆԹԵՐՑՈՂ, ՊԱՐՏՔ ՄԸ ՈՒՆԻՍ ԿԱՏԱՐԵԼԻՔ, ԽՈՆԱՐՀԻՐ՝ ՀԱՅՐԵՆԻՔԻ ՆԱՀԱՏԱԿՆԵՐՈՒ ՅԻՇԱՏԱԿԻՆ ԱՌՋԵՒ
ԱՀԱՐՈՆ ՇԽՐՏԸՄԵԱՆ
Մայիս ամիսը մեր ժողովուրդի հաւաքական յիշողութեան մէջ դարձած է յաղթանակներու, հայրենասիրութեան եւ հաւատարմութեան խորհրդանիշը՝ Աւարայրէն, Սարդարապատ,Պերլինէն՝ Շուշի: Հայ ժողովուրդին համար Մայիս 9-ը կը խորհդանշէ Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմին ֆաշիզմի դէմ յաղթանակը եւ Շուշիի ազատագրութիւնը:
Հայ ժողովուրդը այսօր, երախտագիտութեան զգացումով կը խոնարհի այն քաջորդիներուն յիշատակին առջեւ, որոնք Հայրենական Մեծ պատերազմի եւ Արցախեան հերոսամարտի տարիներուն զոհաբերեցին գերագոյնը՝ յանուն, ազատ անկախ եւ արժանապատիւ կեանք ապրելու իրաւունքին:
Տօնական այս օրուան խորհուրդը միայն յաղթանակներու եւ հայ ժողովուրդի ռազմական տաղանդի դրսեւորման, հայրենիքի սիրոյ ու սխրագործութիւններու հաստատումը չէ միայն: 9 Մայիսը միաժամանակ հայ ժողովուրդին ազատութեան, անկախութեան եւ խաղաղ կեանքի իրաւունքի հաստատումն է: Ճիշդ այս իմաստով,անհրաժեշտ է հաւաքական ճիգերով, միասնութեամբ եւ համախմբուածութեամբ պահպանել այնքան սուղ գինով ձեռք բերուած խաղաղութիւնը:
Պատերազմը երկու պարագաներուն ալ պարտադրուեցաւ մեր ժողովուրդին: Խորհրդային բանակին հետ Պերլին մտած հայկական զօրամասերը կերտեցին մեր ժողովուրդին ապագայ յաղթանակները: Ազատութեան պայքարը եւ խաղաղութեան երազը իրենց նախնիներէն ժառանգած մեր ժողովուրդի զաւակները համոզուած էին, թէ այլ ելք չկար: Պարտաւոր էին յաղթելու ֆաշիզմին, նոյնպէս ալ՝ ազերի վոհմակներւն:
Հիթլերեան բանակին պարտութիւնը միաժամանակ թրքական բանակին պարտութիւնն էր, որովհետեւ թրքական բանակը յարմար առիթը կը սպասէր ներխուժելու Արաքսի արեւելեան շրջանները…: Այս առիթով կը փափաքիմ ընդգծել՝ անհրաժեշտ է նոր սերունդին բացատրել ֆաշիստական Գերմանիոյ յաղթանակին հետեւանքները հայ ժողովուրդին վրայ:
Այսօր, նաեւ օրն էարժեւորելու այն հայորդիները, որոնք Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքին տարբեր ճակատներու վրայ, Իտալիոյ, Ֆրանսայի, Պուլկարիոյ, Յունաստանի մէջ եւ այլուր միացան Դիմադրական շարժումներուն: Խիզախութեան հրաշալի օրինակներ տուին Միսաք Մանուշեանը՝ Ֆրանսայի, Մկրտիչ Դաշտոյեանը, Գէորգ Քոլոզեանը՝ Իտալիոյ, Արտեմ Պետրոսեանը՝ Չեխոսլովաքիոյ մէջ:
Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմը ոտքի հանեց Սփիւռքը: Սփիւռքի հանգանակութեամբ ստեղծուեցան «Սասունցի Դաւիթ» եւ «Զօրավար Բաղրամեան» հրետանային շարասիւնները: Սփիւոքահայութեան մասնակցութիւնը դրսեւորուեցաւ գաղափարական եւ զինեալ պայքարի եւ այլ եղանակներով:
Մեծ Հայրենականը կրկնակի յաղթանակ էր հայ ժողովուրդին համար. Առաջինը՝ ահեղ թշնամիին դէմ, երկրորդը ներքին, հոգեբանական՝ մեր վրայէն ջնջելով կոտորուող ժողովուրդի խարանը: Մեր ժողովուրդը ապացուցեց, թէ ոչ միայն կրնար կռուիլ, այլեւ՝ յաղթել: Հայ ազատամարտիկները Հայրենական պատերազմի յաղթանակները իրենց ուսերուն վրայ կրելով մասնակցեցան Շուշիի ազատագրութեան եւ Արցախեան հերոսամարտին:
Մեծ Հայրենականէն քառասուն եւ եօթ տարիներ ետք, հայ ժողովուրդը կրկնակի տօնի վերածեց Մայիս 9-ը, ազատագրելով 1920-ին սուրի եւ հուրի միջոցով բռնախլուած, հայաթափուած Շուշին: Շուշիի ազատագրութեամբ վճռուեցաւ պատերազմին ելքը եւ դադրեցաւ թշնամիին կրակը: Շուշիի ազատագրութիւնը անձնազոհութեան, սխրանքի, ազգային միասնութեան վառ արգասիք էր:
Շուշիի ազատագրութիւնը դարձաւ հոգեւոր եւ մշակութային զարթօնքի մեկնակէտ: Այսօր, Արցախը դարձած է հայախօս՝ իր կրթական օճախներով, մշակոյթով, եկեղեցիներով: Յաղթանակի այս բաժինը նոյնքան կարեւոր է, որքան՝ ռազմականը: Յիշողութեան, յաղթանակի եւ յարգանքի այս խորհուրդները անհրաժեշտ է գաղափարախօսութեան վերածել եւ իբրեւ սրբութիւն փոխանցել գալիք սերունդներուն:
Այս իրողութեան տակ, ոգեւորութիւն եւ հրամայական կը դառնայ Արցախի մէջ տնտեսական եւ ժողովրդագրական աճ արձանագրելու անհրաժեշտութիւնը:
Մայիս 9-ը մեր ժողովուրդի պատմութեան մէջ խաղաղութեան, ազատ ապրելու խորհուրդի օրն է: Արտագաղթի դէմ պայքարելու, հայրենի հողը կառուցելու ուխտի օրը:
Յաւերժ փառք եւ պատիւ Մեծ Հայրենականին եւ Արցախեան ազատամարտին նահատակ հայորդիներուն: Խոնարհինք Հայրենական Մեծ պատերազմին եւ Շուշիի ազատագրութեան զոհուած մարտիկներու շիրիմներուն:
Պատիւ՝ Մայիս 9-ը կերտող մեր բիւրաւոր նահատակներուն, պատերազմի վեթերաններուն, հերոս ազատամարտիկներուն, հայրենիքի սահմանները թուրք-ազերիական հորդաներուն դէմ պահպանող քաջարի հայ սահմանապահներուն, Հայոց Բանակին:
Յարգենք նահատակներուն յիշատակը, նուազագոյն երախտագիտութիւնը յայտնենք, գուրգուրալով անոնց ընտանիքին, զաւակներուն: Չսակարկենք, այլ՝ խոնարհինք հայրենիքը երկինքէն պահպանող հերոսներուն նուիրական ոգիին առջեւ, որպէսզի հայրենի հողին հետ շաղախուած անոնց կտակով մկրտենք մեր նորահաս սերունդները:
Փառք ու պատիւ յաղթանակներու կերտիչ ազատատենչ հայ ժողովուրդի զաւակներուն: