Լեւոն Շառոյեան (Հալէպ)
Մեր դպրոցներուն մէջ քերականութեան դասաւանդումը կը մնայ շատ տարրական մակարդակի մը վրայ: Պատճառն այն է, որ հայերէնի ուսուցման յատկացուած սահմանափակ ժամերը երբեք բաւարար չեն դանդաղագնաց ու «տոկուն» քերականութիւն մը աւանդելու համար: Քերականութենէն առաջ՝ կան այլ առաջնահերթութիւններ ալ. կայ սահուն ընթերցանութեան հարցը, կայ ճիշդ նախադասութիւններ կազմելու հարցը, կայ գրականութեան ճաշա՛կը ներարկելու հարցը, կայ բառամթերքի հարցը, կայ ուղղագրութեան եօթը գլխանի սատանան զգետնելու հարցը…: Այս բոլորէն ետք է միայն, որ կարգը կու գայ քերականութեան…:
Հետեւաբար, արեւմտահայ մեր քերականութիւնը, հակառակ որ վերջին 10-15 տարիներուն աննախընթաց բիւրեղացումի մը հասաւ (գլխաւորաբար բժ. Արմենակ Եղիայեանի ու Յակոբ Չոլաքեանի անդուլ ճիգերով), մեր նոր սերունդներուն համար կը մնայ գրեթէ անմատչելի, անծանօթ: Այս հաստատումը կ՛ընեմ՝ նախ լաւապէս ծանօթ ըլլալով մեր վարժարաններու ներքին մթնոլորտին ու աշակերտութեան հայերէնագիտական մակարդակին (որ ողբալի է անշուշտ), ապա նաեւ նկատի ունենալով այսօրուան սփիւռքահայ մամուլին պարզած չափազանց խայտառակ պատկերը՝ ինչ կը վերաբերի լեզուական-քերականական անճշդութիւններու:
Ահա կու տամ մէկ օրինակ: Լիբանանահայ թերթ մը իբրեւ վերնագիր գրած է.«Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցւոյ Արեւելեան Թեմի Նորընտիր Առաջնորդ Հոգշ. Տ. Մեսրոպ Վրդ. Պարսամեան Ունեցած Է Ծանրակշիռ Ինքնաշարժի Արկած Մը»:
Առաջին ակնարկով՝ սխալ չկայ: Բայց ուշադի՛ր եղէք նախադասութեան վերջին բառերուն.«Ունեցած Է ծանրակշիռ ինքնաշարժի արկած մը»:
Հիմա հարց կու տամ ձեզի. «ծանրակշիռ»-ը ինքնաշա՞րժն է, թէ՞ արկածը…:
— Անշուշտ որ «արկած»-ն է ծանրակշիռը,– պիտի պատասխանէք բոլորդ ալ:
Շա՛տ լաւ: Այդ պարագային, ինչո՞ւ մեր մեծապատիւ խմբագիրը «ծանրակշիռ» ածականը բերած կցած է «ինքնաշարժ» բառին:
Զայն հարկ էր դնել ճի՛շդ «արկած» բառին առջեւ: «Ծանրակշիռ արկած», այլ ո՛չ թէ «ծանրակշիռ ինքնաշարժի արկած»:
Այո՛, «ծանրակշիռ արկած»: Առաջին բառը (որ ածական է) քերականութեան մէջ կը կոչենք «որոշիչ»: Անկէ ետք եկող բառն ալ կը կոչենք «որոշեալ»: Ուրեմն, «Ծանրակշիռ»-ը որոշիչն է «արկած» որոշեալին:
Ահաւասիկ քերականութեան համեստ դաս մը, որ կրնայ խնայել մեզի բազմաթիւ սայթաքումներ: