ԵՐԵՒԱՆ, «Նիուզ», «Երկիր Մետիա».- Չորեքշաբթի, 24 Օգոստոսին, Երեւանի ժամանակացոյցով երեկոյեան ժամը 11էն սկսեալ, ատրպէյճանցիները փակեցին Շուռնուխով անցնող եւ դէպի Կապան տանող ճանապարհը: Այս մասին կը յայտնէ «168.am»ը:
«Հայկական պետհամարանիշներով աւտոմեքենաներից պահանջում են այլ ճանապարհ գտնել երթեւեկութեան համար: Մեզ ասացին՝ այս պահին ռուսները բանակցում են ճանապարհը բացելու համար», նշեց աղբիւրը:
«Արդէն մօտ 2 ժամից աւելի է փակ է Կապան-Գորիս միջպետական ճանապարհի Կատարի-կարմրաքար՝ 16-18 կմ. հատուածը: Այդ հատուածում են մնացել մօտ 40 մեքենաներ, որից 25ը մարդարար, որոնցում կան երեխաներ», «Ֆէյսպուք»ի իր էջին վրայ գրած է Ազգային ժողովի նախկին պատգամաւոր Նաիրա Զոհրաբեան: Ըստ անոր՝ Հայաստանի սահմանապահ զօրքերը ռուս խաղապահներուն հետ հոն են, սակայն ատրպէյճանցիները կը մերժեն բանալ ճամբան:
Աւելի ուշ, «Հայաստան» խմբակցութեան սիւնեցի պատգամաւոր Աննա Գրիգորեան յայտնեց, որ ռուս սահմանապահները սկսած են շրջափակման մէջ յայտնուած ինքնաշարժներէն դուրս բերել մարդիկը:
Ըստ անոր՝ զինուած ատրպէյճանցիները ճամբան փակած են «Չայզմի» կոչուող հատուածին մէջ, որ Գորիս-Դաւիթ Բէկ ճանապարհին է:
Դէպքին արձագանգեց նաեւ Հայաստանի Մարդու իրաւունքներու պաշտպան Արման Թաթոյեան՝ դիտել տալով, որ ատրպէյճանցի 50 կամ աւելի զինուած ծառայողներ առաւել քան 3 ժամ փակած են Սիւնիքի մարզի Գորիսէն Կապան տանող միջպետական ճանապարհը՝ Դաւիթ Բէկ գիւղին մօտ՝ մերժելով բանալ զայն: «Այս արարքները յանցաւոր են, սահմանափակել են մարդկանց, ողջ քաղաքացիական բնակչութեան, այդ թւում` երեխաներ, կանայք, տարեցներ, ազատ տեղաշարժը: Այս ամէնը հաւաստող ահազանգեր ենք ստանում քաղաքացիական բնակիչներից, ստուգել ենք ամբողջը: Այդքան զգուշացնում եմ այս վտանգի մասին ու ասում եմ, թէ պետութիւնը ինչ պէտք է անի ու հրատապ անի. ադրբեջանական զինուած ծառայողների ներկայութիւնը ՀՀ Սիւնիքի համայնքների միջեւ ճանապարհներին յանցաւոր է եւ վերջ: Դա ինքին խախտում է մարդկանց կեանքի, ազատ տեղաշարժման եւ միջազգայնօրէն երաշխաւորուած այլ կենսական իրաւունքների: Փաստերից ինձ համար ակնյայտ է, որ սա նախապէս ծրագրաորուած բացայայտ յանցագործութիւն է ՀՀ քաղաքացիական բնակչութեան դէմ: Տեղեակ եմ, որ ՌԴ սահմանապահ ծառայողները տեղում վարել են ճանապարհը բացելու բանակցութիւններ, եւ նրանց ջանքերով քաղաքացիկան մեքենաները դուրս են բերուել:Ըստ ստուգուած տուեալների՝ բանակցութիւնները առաւօտ են շարունակուելու. հրաժարուել են բացել: Վաղ առաւօտեան այս միջադէպով յատուկ հաղորդումներ կ՛ուղարկուեն համապատասխան միջազգային մարմիններին», դիտել տուաւ Թաթոյեան:
Կարմրաքար-Շուռնուխ հատուածը փակ մնաց նաեւ 26 Օգոստոսին։
ԱԱԾի սահմանապահ զօրքերու հրամանատարի տեղակալ Արմէն Մկրտչեան յայտնեց, որ այդ հատուածին մէջ գտնուող փոխադրամիջոցները՝ բեռնատար, մարդատար, ինքնաշարժ (Հայաստանի թէ արտասահմանեան թիւերով), դուրս բերուած են այնտեղէն, տարհանուած են նաեւ Հայաստանի եւ օտարերկրեայ քաղաքացիները։
Գորիս–Կապան ճամբու փակումով, Շուռնուխ, Որոտան եւ Բարձրաւան գիւղերը զրկուեցան Գորիսին եւ Կապանին կապող հիմնական ուղիներէն, իսկ այլընտրանքային ճամբաներ չկայ այս կացութեան մէջ։ «Անտառի մօտով դէպի Տաթեւ տանող դաշտամիջեան ճանապարհներ կան, բայց շատ վատ պայմաններում են, էդտեղով հնարաւոր չի, որ Շտապ օգնութեան մեքենայ կամ ուրիշ մեքենայ գնայ, միայն ամենագնաց մեքենաներով ա հնարաւոր շարժուել: Դրա համար էլ շարժը փակուել է հիմա: Մարդիկ գնում, դրսից են սնունդ գնում, բայց դէ դեռ չեն կարող«, «Նիուզ»ի հետ ունեցած զրոյցին ընթացքին յայտնեց Բարձրաւան գիւղի վարչակազմի ղեկավար Օննիկ Աւագեան:
Շուռնուխի գիւղապետ Յակոբ Արշակեան դիտել տուաւ, որ շրջափակուած են։ «Այլընտրանքային ճանապարհ ունենք նախագծով, որը Կարմիր Խաչը ֆինանսաւորեր էր, հրաժարուեց: Հիմա սահմանապահ զօրքերի հետ քննարկում ենք նման ճանապարհի հարցը, որով գոնէ սնունդ մտնի, կամ, Աստուած չանի, հիւանդի տեղափոխման կամ տարհանման հարց լինի», յայտնեց ան՝ դիտել տալով, որ գիւղի այլընտրանքային ճամբան կարգի բերելու համար 10-15 օր պէտք է:
Որոտան գիւղը նոյնպէս ունի այլընտրանքային ուղի, որ, սակայն, դժուարանցանելի է, գիւղացիները չեն կրնար անկէ օգտուիլ։ 26 Օգոստոսին, Որոտանի բնակիչներուն հաց հասցուցին ռուս խաղաղապահները։
Օրուան ընթացքին փորձեր կատարուեցան այս ճամբան բանալու շուրջ բանակցելու։ Սիւնիքի փոխմարզպետ Կամօ Աւանեսեան դիտել տուաւ, որ առաւօտեան սկսած եռակողմանի բանակցութիւնները դադրեցան, ապա անոնք վերսկսան կէսօրին։ Աւելի ուշ ան նշեց, որ ատրպէյճանական կողմը տրամադիր չէ բանակցելու, չէ ուզած տեսակցիլ հայկական կողմին հետ, այլ՝ ռուսական։ Սակայնմ ան հաստատեց, որ բանակցութիւններ պիտի կատարուին, եւ ճամբան պիտի բացուի։
Հակառակ Սիւնիքէն ստացուող փաստերուն, Հայաստանի վարչապետ Փաշինեան 26 Օգոստոսին Ազգային ժողովին մէջ յայտարարեց, որ կը կուպրապատուի Կապան-Աղուանի այլընտրանքային ճանապարհը։ «Այն մեծ տեմպերով (կշռոյթով) ասֆալտապատում ենք: Նորմալ, գրունտային ճանապարհ կայ: Ես նկատի ունեմ՝ Սիւնիքի մարզը, ի հարկէ, Հայաստանից կտրուած չէ»:
Ըստ անոր՝ իրենք կանխատեսած են, որ այդպիսի իրավիճակներ ստեղծուին։ «Այնպէս ենք պայմանաւորուել, որ տրանսպորտային երթեւեկութիւնը կարգաւորենք», ըսաւ ան: Իսկ ատրպէյճանցիներուն փակած ճամբան, ըստ անոր, Գորիս-Կապան 21 քիլոմեթրնոց ճամբուն այն հատուածներն են, որոնք Խորհրդային միութեան քարտէսներով Խորհրդային Հայաստանի տարածքէն դուրս եղած են:
26 Օգոստոսին, Մարդու իրաւունքներու պաշտպան Արման Թաթոյեան ճամբու փակումին մասին դարձեալ անդրադարձաւ եւ ահազանգեց, թէ սննդամթերքի ու բժշկական ծառայութիւններու հասանելիութիւնը լրջօրէն սահմանափակուած է գիւղերու բնակչութեան համար, որ կը գտնուի մարդասիրական ճգնաժամի դէմ յանդիման։ «Մասնաւորապէս, էականօրէն սահմանափակուել է ՀՀ Սիւնիքի մարզի Գորիս համայնքի Շուռնուխ, Որոտան Բարձրաւան գիւղերի, Կապան համայնքի Նոր Առաջաձոր գիւղի թաղամասի կապը ՀՀ միւս բնակավայրերի հետ՝ ադրբեջանական զինուած ծառայողների կողմից Գորիսից Կապան միջպետական ճանապարհը երկու հատուածներով անօրէն կերպով փակելու պատճառով:
«Ադրբեջանական զինուած ծառայողների բացայայտ յանցաւոր արարքների պատճառով լրջօրէն սահմանափակուել է գիւղերի քաղաքացիական բնակչութեան (այդ թւում՝ երեխաներ, կանայք, տարեցներ) ազատ տեղաշարժը: Գիւղերում առաջացել են սննդամթերքի ու առաջին անհրաժեշտութեան ապրանքների, բժշկական ծառայութիւնների հասանելիութեան լրջագոյն սահմանափակումներ՝ Մարդու իրաւունքներու պաշտպանութեան եւ հանրային հարցերու մնայուն յանձնաժողովի նախագահ, «Պատիւ Ունեմ» խմբակցութեան պատգամաւոր Թագուհի Թովմասեան տեղեկացուց, որ Ատրպէյճանի անթոյլատրելի վարքագիծին, Հայաստանի քաղաքացիական բնակչութեան իրաւունքներու խախտումներուն վերաբերեալ գրութիւններ ուղարկած է միջազգային կառոյցներու մարդու իրաւունքներու պաշտպանութեամբ զբաղող մարմիններու գրասենեակներ:
«Սիրելի՛ հայրենակիցներ, ինչպէս գիտէք, ադրբեջանական 50 կամ աւելի զինուած ծառայողներ փակել են Սիւնիքի մարզի Գորիսից Կապան տանող միջպետական ճանապարհը՝ Դաւիթ Բէկ գիւղի մօտ եւ հրաժարւում են բացել: Այսօր տեղեկացանք, որ ադրբեջանական զինծառայողները փակել են նաեւ Գորիսից Որոտան տանող ճանապարհը: Ադրբեջանի այս անթոյլատրելի վարքագծի, մեր քաղաքացիական բնակչութեան, այդ թւում՝ կանանց, երեխաների եւ ծերերի իրաւունքների խախտումների վերաբերեալ գրութիւններ եմ ուղարկել միջազգային կառոյցների մարդու իրաւունքների պաշտպանութեամբ զբաղուող մարմինների գրասենեակներ: Ադրբեջանի այս գործողութիւնները սահմանափակում են մարդու՝ միջազգայնօրէն ճանաչուած հիմնարար իրաւունքները եւ պէտք է միջազգային կառոյցների կողմից դիտարկուեն որպէս թշնամական գործողութիւն եւ դաժանութիւն ՀՀ քաղաքացիական բնակչութեան նկատմամբ», յայտնեց Թովմասեան: