«ՀՀ-Սփիւռք Գործակցութեան Պատմութեան Մէջ Առաջին Անգամ Սփիւռքից Փող Չենք Խնդրում՝ Ցանկանալով Հիմք Դնել Նոր Որակի Փոխադարձ Գործակցութեան»
Թաւշեայ յեղափոխութեան արդիւնքում ձեւաւորուած կառավարութիւնն առաջ է բերել Հայաստան-Սփիւռք յարաբերութիւնների նոր տրամաբանութիւն ու օրակարգ:
Հանրապետութիւնում եւ Սփիւռքում նոր ու դրական տրամադրութիւններ են տիրում, մեծացել են սպասումները, եւ այս ամէնը պէտք է վերածել շօշափելի արդիւնքի:
Այս մասին «Արմէնպրէս»ի հետ զրոյցում նշել է ՀՀ սփիւռքի նախարար Մխիթար Հայրապետեանը՝ անդրադառնալով Հայաստան-Սփիւռք յարաբերութիւններին, նախարարութեան կողմից իրականացուող ծրագրերին:
«ԱՐՄԷՆՊՐԷՍ».- Արդէն շուրջ 3 ամիս է՝ սփիւռքի նախարարի պաշտօնում էք: Պաշտօնավարման առաջին օրերին խօսել էք ծրագրերի ծախսերի արդիւնաւէտութեան մասին: Այդ համատեքստում որոշակի փոփոխութիւններ եղան: Այսօր ի՞նչ արդիւնքների մասին կարող էք խօսել:
ՄԽԻԹԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ.- Ծախսերի առումով ամենամեծ ձեռքբերումը, կարծում եմ, մասնաւոր կազմակերպութիւնների հետ համագործակցութեան մեկնարկն էր:
Ընդհանրապէս, հակուած եմ կարծելու, որ վստահութեան, առողջ գործակցութեան հիման վրայ պետութեան եւ մասնաւոր հատուածի արդիւնաւէտ համագործակցութիւնը պէտք է իրականութիւն դառնայ:
Համատեղ գործակցութեան շնորհիւ «Արի տուն» ծրագրի անցումային փուլն իրականացնելու համար մեզ միացան մի շարք մասնաւոր ընկերութիւններ՝ արագ սննդի սպասարկման կազմակերպութիւններ, ռեստորան, բնական հիւթերի գործարան եւ այլն:
«Քայլ դէպի տուն» ծրագիրը լաւագոյնս կազմակերպելու եւ իրականացնելու համար մենք սկսեցինք համագործակցել «Դասաւանդի՛ր Հայաստան» եւ «Դէպի Հայք» կրթական կազմակերպութիւնների հետ: Վերջիններիս ջանքերով մշակուել է ծրագրի կրթական մասը, իսկ համագործակցութեան յուշագիր կնքեցինք Հայ-ռուսական (սլաւոնական) համալսարանի հետ, որն անվճար հիմունքներով տրամադրում է անհրաժեշտ քանակութեամբ լսարաններ, ապահովում դասընթացների համար նախատեսուած պայմանները: Կրթական գործընթացը ղեկավարում են «Դասաւանդի՛ր Հայաստան» եւ «Դէպի Հայք» կազմակերպութիւնների մասնագէտներն ու ուսուցիչները:
Նախարարութեան «Ներուժ» ծրագիրը եւս օր օրի ընդլայնում է աջակիցների թիւը: Այս կազմակերպութիւնների հետ համագործակցութեան շնորհիւ պետութիւնը նախ միլիոնաւոր դրամներ է խնայում, եւ, որ աւելի կարեւոր է, մենք սրանով նոր որակի, փոխվստահութեան վրայ հիմնուած համագործակցութեան նոր մշակոյթի հիմք ենք դնում:
«ԱՐՄԷՆՊՐԷՍ».- Դուք պաշտօնավարման առաջին իսկ օրերից ասել էք, որ հայրենադարձութիւնը լինելու է առաջնահերթութիւններից մէկը: Այս ուղղութեամբ ի՞նչ ծրագրեր են նախատեսուած:
ՄԽԻԹԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ.- Թաւշեայ յեղափոխութեան արդիւնքում ձեւաւորուած կառավարութիւնը առաջ է բերել Հայաստան-Սփիւռք յարաբերութիւնների նոր տրամաբանութիւն ու օրակարգ: Հանրապետութիւնում եւ Սփիւռքում նոր ու դրական տրամադրութիւններ են տիրում, մեծացել են սպասումները: Իհարկէ, այս ամէնը պէտք է վերածել շօշափելի արդիւնքի: Յեղափոխութիւնից յետոյ մեր հարիւրաւոր հայրենակիցներ վերադարձել են հայրենիք բնակութեան կամ նախապատրաստում են իրենց վերադարձը, հետաքրքրուած են Հայաստանի ամէնօրեայ կեանքով, զանգահարում են, այցելում ու նամակներ գրում մեզ: Կառավարութեան ծրագրում եւս յստակ նշուած է, որ հայրենադարձութիւնը Հայաստանի Հանրապետութեան սոցիալ-տնտեսական զարգացման, ժողովրդագրութեան, անվտանգութեան բարելաւման եւ այլ գործընթացների համար կարեւոր նախապայման է:
Սփիւռքի նախարարութիւնը հայրենադարձութեան խթանման ուղղութեամբ իրականացնում է իրաւական ու ծրագրային աշխատանքներ, այդ թւում՝ Հայաստանի Հանրապետութիւն «Հայրենադարձութեան գործընթացի կազմակերպման ռազմավարութեան» մշակումը, կազմուել եւ համալրւում է ՀՀում հաստատուած հայրենադարձների տուեալների բազան (Repat Armenia-ի տուեալները եւս օգտագործւում են), որը կիրառելի է նախարարութեան աշխատանքները կազմակերպելիս եւ հայրենադարձների ինտէգրման (համարկման-Խմբ.) գործընթացն ուսումնասիրելիս: Ուսումնասիրւում է պետութիւն-Սփիւռք կապերի, հայրենադարձութեան գործընթացի կազմակերպման եւ հայրենադարձների ինտէգրման ծրագրերի վերաբերեալ միջազգային փորձը: Անշուշտ, նախարարութեան կողմից այս տարի իրականացուող «Քայլ դէպի տուն» եւ «Ներուժ» ծրագրերն անմիջականօրէն կապ ունեն հայրենադարձութեան խթանման հետ:
«ԱՐՄԷՆՊՐԷՍ».- Տարիներ շարունակ խօսւում է այն մասին, որ Հայաստանի հասարակական, քաղաքական կեանքում Սփիւռքի ներգրաւուածութիւնը մեծացուի, եւ չլինի այնպիսի իրավիճակ, որ Սփիւռքը Հայաստանին, Արցախին միայն ֆինանսական աջակցութիւն ցուցաբերի: Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ անելիքներ կան այս ուղղութեամբ:
ՄԽԻԹԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ.- Այս հարցը շատ կարեւոր ու բազմաշերտ է: Հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ տարբեր հանդիպումների ընթացքում պարբերաբար նշում եմ, որ Հայաստան-Սփիւռք գործակցութեան պատմութեան մէջ թերեւս առաջին անգամ մենք Սփիւռքից փող չենք խնդրում՝ ցանկանալով հիմք դնել նոր որակի փոխադարձ գործակցութեան, համահայկական ներուժի վերհանման ու նպատակային կիրառման: Տարիներ շարունակ Սփիւռքը հաստատուն կանգնել է հայրենիքի կողքին, եւ հիմա ժամանակն է, որ մենք էլ կարողանանք անել համարժէքը: Հայաստանեան հասարակական, քաղաքական, մշակութային կեանքում Սփիւռքի ներգրաւուածութեան բարձրացումը կարեւոր է ոչ միայն հայրենադարձութեան գործընթացի խթանման առումով, այլեւ, ինչպէս նշեցի, փոխգործակցութեան ամրապնդման, փոխճանաչութեան տեսանկիւնից:
ՀՀ կառավարման ոլորտում համահայկական մասնագիտական ներուժի ներգրաւման անհրաժեշտութիւնից ելնելով՝ վարչապետի յանձնարարութեամբ Սփիւռքի նախարարութիւնը միւս գերատեսչութիւններից տեղեկատուութիւն է հաւաքում՝ համապատասխան ոլորտներում այս պահին պահանջուող մասնագէտների վերաբերեալ:
Հայրենիքում Սփիւռքի ներգրաւուածութեան լաւ ազդակ են նաեւ նախարարութեան երիտասարդական ծրագրերը: «Քայլ դէպի տուն» ծրագրին հիւրընկալուել են մօտ 440 երիտասարդներ ու պատանիներ 25 երկրից: Նրանք երկու շաբաթ շարունակ լինելու են Հայաստանում, շրջելու են, բարելաւելու հայերէնի, հայոց պատմութեան վերաբերեալ իրենց գիտելիքները, նորից գալու, այստեղ սովորելու մասին մտորումներ են ունենալու: Նրանք նաեւ զգալու են, որ Հայաստանը լոկ յուզական տարածք չէ, այլ ժամանակակից պետութիւն է՝ լայն հնարաւորութիւններով, որտեղ կարելի է լաւ ապագայ ու բարեկեցիկ ներկայ ունենալ:
«ԱՐՄԷՆՊՐԷՍ».- Պարոն նախարար, այս ընթացքում նախարարութիւնը, եղած ծրագրերը վերակազմակերպելուց բացի, նոր ծրագիր կեանքի կոչեց, մասնաւորապէս՝ «Ներուժ» ստարթափ ծրագիրը: Ի՞նչ ակնկալիքներ կան այս ծրագրից, եւ արդէն կա՞ն արձագանքներ:
ՄԽԻԹԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ.- «Ներուժ»ը մեր ամենայաւակնոտ ու հեռանկարային ծրագրերից մէկն է: Այժմ փորձում ենք ծրագրի վերաբերեալ տեղեկատուութիւնը հասցնել բոլոր հայկական համայնքներին, իւրաքանչիւր սփիւռքահայ երիտասարդի: Ինչպէս գիտէք, յաղթող ծրագրերը կը ստանան մինչեւ 15 մլն. դրամ աջակցութիւն, մասնագիտական խորհրդատուութիւն, աշխատելու համար նախատեսուած տարածք, մէկ տարի ազատուած կը լինեն Հայաստանում կացութեան վճարից: Այս ամէնը կը ֆինանսաւորուի յատուկ դրամաշնորհային բիւջէից, որը կը ձեւաւորուի ե՛ւ նախարարութեան ֆինանսական միջոցների հաշուին, ե՛ւ տարբեր կառոյցների, կազմակերպութիւնների, անհատների հետ համագործակցութեան արդիւնքում:
«Ներուժ»ի նպատակն է ոչ միայն Սփիւռքի հայազգի ձեռներէցների համար հնարաւորութիւն ստեղծել ստարտափները բերելու Հայաստան եւ բարելաւելու երկրում ստարտափների էկոհամակարգը (կենսոլորտի համակարգը-Խմբ.), այլեւ ինչպէս նշեցի, հեռահար նպատակ ունենք որոշ չափով լուծելու Սփիւռքի մասնագիտական ներուժի հայրենադարձման խնդիրը: Քիչ առաջ խօսում էինք հայաստանեան կեանքում Սփիւռքի ներգրաւուածութեան մասին, եւ վստահաբար կարող եմ ասել, որ այս ծրագրով լուծում ենք նաեւ հայրենիքում Սփիւռքի տնտեսական ներգրաւուածութեան հարցը: Այսօր արդէն ստացել ենք մասնակցութեան 30ից աւելի յայտ:
«ԱՐՄԷՆՊՐԷՍ».- Առաջիկայում, արդեօք, նախատեսուա՞ծ են նոր ծրագրեր:
ՄԽԻԹԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ.- Ընթացիկ միջոցառումներ, բնականաբար, կը լինեն: Վերոնշեալ ծրագրերից բացի, նոր խոշոր ծրագիր դեռեւս չունենք: Ամէն օր ծնւում են նոր մտքեր, նոր գաղափարներ, ստանում ենք բազում առաջարկներ, որոնց հիման վրայ յետագայում կը կազմուեն ծրագրեր, սակայն դրանց մասին խօսելը դեռեւս վաղ եմ համարում: