ԵՐԵՒԱՆ, «Ազատութիւն».- Արցախի մէջ, 16 Մարտին սկսան վնասուած կազի խողովակի վերանորոգութեան աշխատանքները: Ըստ Արցախի տեղեկատուական շտաբին՝ աշխատանքները կը կատարէ ատրպէյճանական կողմը: Համաձայնութիւն ձեռք բերուած է, որ կարճ ատենէն Արցախի մէջ կազի մատակարարումը վերսկսի:
Արցախի պետական նախարարի մամլոյ խօսնակը հաստատեց տեղեկութիւնը, բայց չյստակացուց, թէ որոնք բանակցած են եւ ինչպէ՛ս կարելի եղած է համաձայնութեան գալ աւելի քան մէկ շաբաթ կազատարին մօտենալ չթոյլատրող Ատրպէյճանի հետ:
Ըստ հաղորդագրութեան` բանակցութիւնները ընթացած են Հայաստանի կառավարութեան եւ ռուս խաղաղապահներուն աջակցութեամբ: 9 օր շարունակ կազի բացակայութեան պատճառաւ, Արցախի ամբողջ տարածքին ծագեցան բազմաթիւ հարցեր` հացի արտադրութենէն, ջեռուցումէն մինչեւ ծանրաբեռնուածութեան պատճառով հոսանքի պարբերական անջատումներ: Ցուրտին պատճառով Երկուշաբթի օրուընէ Արցախի դպրոցներուն մէջ դասերը դադրեցան:
Մայր կազատարի վնասուած հատուածը Ատրպէյճանի հսկողութեան տակ անցած Շուշի-Լիսագորի հատուածին մէջ է։ Ստեփանակերտի բնակիչ Աշոտ Աւանեսեան «Ազատութիւն» կայանին փոխանցեց, որ իրենց համար տեսանելի չէ, որ աշխատանքները արդէն սկսա՞ն, թէ՝ ոչ, սակայն տակաւին կազի մատակարարումը չվերսկսաւ։
Հայաստանի Ազգային ժողովի ընդդիմադիր երկու խմբակցութիւնները` «Պատիւ Ունեմ»ը եւ «Հայաստան»ը, վերանորոգման մասին լուրերէն առաջ նախաձեռնած էին հրատապ նիստի՝ այս թեմայով, որ, ըստ նախագիծի հիմնական զեկուցող Տիգրան Աբրահամեանի, կը շարունակէ մնալ իրենց օրակարգին վրայ: Արցախը ճգնաժամի մէջ է, եւ մենք խնդիրը տեսնում ենք ոչ միայն այսօր ստեղծուած իրողութիւնների պայմաններում, այլ ակնյայտ է, որ Ադրբեջանը նաեւ յետագայ ժամանակահատուածում հնարաւորութիւն է ունենալու եւ արդէն ցոյց է տուել, որ կիրառելու է այդ գործիքները Արցախում ապրող մեր հայրենակիցների վրայ ազդելու եւ Արցախի ու Հայաստանի հետ կապուած հարցերում զիջումներ կորզելու համար: Պաշտօնատար անձինք, ովքեր այս մարդասիրական իրավիճակի հետ կապուած ընկերային-տնտեսական կամ ենթակառուցուածքային առումով առնչւում են կամ ի պաշտօնէ պէտք է առնչուէին Արցախի համապատասխան մարմինների հետ, պէտք է նաեւ բացատրութիւն ներկայացնեն, թէ ստեղծուած իրավիճակում ինչ քայլ են իրականացրել, որպէսզի ժամանակին կանխէին նմանատիպ իրավիճակը, ինչ ենք անելու յետագայում, որպէսզի նման իրավիճակի առաջ Արցախում ապրող մեր հայրենակիցները այլեւս չկանգնեն», ըսաւ Աբրահամեան:
Ընդդիմադիրները կ՛առաջարկեն Ազգային ժողովի 22 Մարտի հերթական նիստերուն ընթացքին հրատապ կերպով քննարկել Արցախի մէջ կազատարի վնասուելէն ետք ծագած մարդասիրական հարցերը: Անհրաժեշտ` պատգամաւորներու թիւին 1/4 ի ստորագրութիւնները` ընդդիմադիր երկու խմբակցութիւնները առանց իշխանականներուն ալ կրնան ապահովել։ Իշխանական խմբակցութիւնը տակաւին չյայտնեց, թէ պիտի մասնակցի՞, թէ՝ ոչ:
Այս մարդկային ճգնաժամ յառաջացնող հարցին արձագանգեցին նաեւ հաշմանդամութիւն ունեցող անձերու հարցերով զբաղող կազմակերպութիւնները, որոնք յայտարարութիւն մը հրապարակեցին այս առնչութեամբ՝ եղածը նկատելով ատրպէյճանական իշխանութեան հայատեաց քաղաքականութեան դրսեւորում, որուն պատճառով ալ հայեր չեն կրնար մտնել վնասուած կազմատարի տարածքը եւ նորոգութեան աշխատանքներ կատարել։
«Գազամատակարարման խափանումը յանգեցրել է հարիւր հազարից աւելի անձանց մարդու իրաւունքների զանգուածային խախտումների` անհամեմատ բացասական ազդեցութիւն ունելով հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց եւ նրանց ընտանիքների վրայ:
«Գազամատակարարման բացակայութիւնը, սաստկացնելով յետպատերազմական եւ համավարակի մարդկային դժուարութիւնները, խոչընդոտում է հաշմանդամութիւն ունեցող արցախցիների կրթութեան, առողջապահական եւ անկախ կեանքի իրաւունքների իրականացմանը: Մասնաւորապէս` գազի եւ մատչելի հանրային տրանսպորտի բացակայութեան պայմաններում պենզինի թանկացումը բերել է տաքսի ծառայութիւնների գնի բարձրացմանը, ինչը խոչընդոտում է յատկապէս տեղաշարժման դժուարութիւններ ունեցող քաղաքացիների ազատ տեղաշարժը: Վերականգնողական եւ խնամքի ծառայութիւններ մատուցող կազմակերպութիւնները ստիպուած են գործել սահմանափակումներով` չկարողանալով ապահովել առողջութեան համար լրիւ անվտանգ միջավայր առողջական խնդիրներ ունեցող քաղաքացիների համար: Նախադպրոցական եւ հանրակրթական ուսումնական հաստատութիւնների ոչ լիարժէք աշխատանքը կարող է խաթարել երեխաների ներառական կրթութիւն ստանալու իրաւունքի իրացումը` յանգեցնելով հաշմանդամութիւն ունեցող երեխաների կրթութիւնից դուրս մնալուն:
«Մենք խորապէս մտահոգուած ենք Արցախի Հանրապետութիւնում գտնուող բոլոր անձանց անվտանգութեամբ եւ պաշտպանուածութեամբ, ինչպէս նաեւ այն հիմնաւոր վախով, որն այժմ համակել է հասարակութեան իւրաքանչիւր անդամի առօրեան:
«Մենք պահանջում ենք Ադրբեջանի Հանրապետութիւնից լսել արցախցիների հաւաքական ձայնը, ձեռնարկել անհրաժեշտ բոլոր գործողութիւնները գազամատակարարման հրատապ վերականգնման, խաղաղ բնակչութեան ահաբեկման ու հայատեացութեան վրայ հիմնուած քաղաքականութիւնից հրաժարման եւ խաղաղ համակեցութեան նպատակով: Վերստին կոչ ենք անում պահպանել եւ յարգել միջազգային իրաւունքի սկզբունքները, ներառեալ քաղաքացիական բնակչութեան պաշտպանութեանն առնչուող պատերազմի կանոնները, անյապաղ եւ անվերապահօրէն դադարեցնել բոլոր ռազմական գործողութիւնները, ծանր ռազմական տեխնիկայի ցուցադրաբար տեղակայումը:
«Յորդորում ենք Հայաստանի Հանրապետութեան կառավարութեանը շարունակել Արցախում արտակարգ հումանիտար օգնութեան ծրագրերի իրականացումը` առաջնահերթ դարձնելով հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց եւ նրանց ընտանիքների աջակցութիւնը, հաստատութիւններում գտնուող անձանց անկախ կեանքի իրաւունքն ու անվտանգութիւնը: Յորդորում ենք համագործակցել Հայաստանի եւ Արցախի հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց կազմակերպութիւնների հետ` հումանիտար օգնութեան բոլոր ծրագրերն աւելի ներառական, հասցէական եւ մատչելի դարձնելու նպատակով:
«Միջազգային կազմակերպութիւններից եւ դիւանագիտական ներկայացուցչութիւններից ակնկալում ենք յստակ կերպով դատապարտել Ադրբեջանի իշխանութեան կողմից ԱՀ քաղաքացիների մարդու իրաւունքների զանգուածային խախտումները` միտումնաւոր ստեղծուած խոչընդոտները հնարաւորինս չվերացնելու դէպքում սահմանելով տնտեսական եւ այլ արգելքներ ու սահմանափակումներ, առկայ գործիքակազմերով ուսումնասիրել եւ արձագանքել հաշմանդամութիւն ունեցող երեխաների եւ չափահասների կարիքներին: Առաջնահերթ ենք համարում Արցախում հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց կողմից ստեղծուած եւ ղեկավարուող կազմակերպութիւնների հզօրացումը եւ աջակցութիւնը` մարդու իրաւունքների պաշտպանութեան նպատակով:
«ՌԴ խաղաղապահ առաքելութիւնից ակնկալում ենք կարճ ժամանակում բոլոր շահագրգիռ կողմերի ջանքերի համակարգմամբ հասնել Արցախում սոցիալական անվտանգութեան կենսական երաշխիքների, այդ թւում` գազամատակարարման վերականգնմանը: Մարդասիրական օգնութիւն ցուցաբերող կազմակերպութիւններին եւ անհատներին յորդորում ենք մեծացնել հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց ուղղուող օգնութիւնը` միաժամանակ խթանելով նրանց եւ նրանց ընտանիքների զբաղուածութիւնը: Հրատապ է Արցախի խնամքի տուն-ինտերնատին, հոգեբուժական կենտրոնին եւ երեխաներին խնամքի ծառայութիւններ տրամադրող կազմակերպութիւններին էլեկտրական ջեռուցման սարքերով ապահովումը: Միաժամանակ յորդորում ենք չանել այնպիսի ներդրումներ, որոնք կարող են անորոշ ժամանակով երկարացնել հաշմանդամութիւն ունեցող անձանց մեկուսացումը խնամքի շուրջօրեայ հաստատութիւններում, այլ աջակցել նրանց համայնքում ապրելու իրաւունքին եւ համայնքահենք ծառայութիւնների զարգացմանը», կ՛ըսուի հաղորդագրութեան մէջ: