Վարեց՝ ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ
«Հայրս սովորութիւն ունէր ասելու, որ կան սիրտը սրտին կապող արահետներ: «Իմաստութիւն սովորեցնում է սէրը», ասում էր նա, այդ պատճառով այն չես սովորեցնի դպրոցներում: Իմաստութիւնը փոխանցւում է այդ արահետով»: Ես այն ժամանակ փոքր էի, գուցէ տասներկու կամ տասներեք տարեկան, ու նա նայում էր իմ շփոթուած դէմքին, համբուրում ճակատս ու աւելացնում. «Լարա, սրտերի միջեւ արահետն իրական է, այն կարող է խիստ բանուկ լինել: Մի օր դու կը հասկանաս: Երբ հասկանաս, անտարբեր չգտնուես: Այ հիմա, միթէ չե՞ս զգում իմ սիրտը քոնի հետ կապող արահետը»: Ես թեւերով գրկում էի նրա պարանոցն ու մնում այդպէս նրան կպած: Նա այնքան իրական էր, այնքան հաստատուն ու յաւէրժական…»։
Հատուած Վ. Զանոյեանի «Օհանավանքի Աղաւնիները» վէպից:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Օրեր առաջ լոյս ընծայուեց ձեր «Օհանավանքի Աղաւնիները» գիրքը: Կարո՞ղ ենք ասել, որ գաղափարական առումով սա նախորդ՝ «Հեռաւոր Մի Տեղ» վէպի շարունակութիւնն է:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Այո: Թէ՛ գաղափարական առումով, թէ՛ ալ պատմութեան կարգ մը իրադարձութիւններու առումով, «Օհանավանքի Աղաւնիները» կը շարունակէ եւ կ՛ամբողջացնէ «Հեռաւոր Մի Տեղ» վէպը:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Ի՞նչ արձագանգներ եղան նախորդ գրքից:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- «Հեռաւոր Մի Տեղ» վէպը բաւական աղմուկ հանեց թէ՛ Հայաստանի մէջ եւ թէ արտասահման: Նկատուեցաւ եւ ընդունուեցաւ ոչ միայն հազարաւոր ընթերցողներու կողմէ, այլ նաեւ կառավարական մարմիններու եւ զանազան դեսպանատուներու կողմէ: Օրինակ՝ ամերիկեան Homeland Security նախարարութիւնը յատուկ հրաւէր ուղարկեց ինծի՝ իրենց սպաներուն դասախօսելու թրաֆիկինգի մասին, որովհետեւ գիրքը կարդալէ ետք տպաւորուած էին կատարուած հետազօտութեամբ: Նմանապէս՝ Հայաստանի ամերիկեան դեսպանը իր բնակարանին մէջ յատուկ ընդունելութիւն կազմակերպեց «Հեռաւոր Մի Տեղ» վէպը ներկայացնելու համար: Նման հաւաքներ տեղի ունեցան նաեւ Գերմանիոյ բարձրաստիճան դիւանագէտներէն մէկու մը տան մէջ:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- 2010ին՝ «Վերադարձ», 2011ին՝ «Եզրէն Դուրս», լոյս տեսան ձեր բանաստեղծական ժողովածուները, իսկ 2012ին դարձել էք ՀԳՄ անդամ: «Հեռաւոր Մի Տեղ», իսկ յետոյ «Օհանավանքի Աղաւնիները» գրքերում բարձրացնում էք թեմա, որը ինչպէս դուք էք նշում՝ ինքը ձեզ ընտրեց, այլ ոչ թէ դուք: Ո՞րն է «Օհանավանքի Աղաւնիները» գրքի գլխաւոր ուղերձը, նպատակը:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Երկու վէպերուն ալ գլխաւոր նպատակը հանրային գիտակցութիւն ստեղծելն ու տարածելն է այս ցաւալի իրողութեան մասին: Երբ հանրութիւնը տեղեակ չէ եւ ընդհանրապէս կը մնայ լուռ, յանցագործներուն գործը շատ կը դիւրանայ: «Օհանավանքի Աղաւնիները» վէպը կը շեշտէ յաւելեալ պատգամներու շարք մը, ներառեալ հետեւեալները. թրաֆինկինգի զոհերը յանցագործներ չեն, եւ պէտք է զանազանել զոհը ոճրագործէն: Ընտանիքին հոգեկան եւ ֆիզիքական հոգատարութիւնը չափազանց կաեւոր գործօն է զոհերու փրկութեան համար: Առանց մօտիկ ու հաւատարիմ ընկերներու եւ զօրաւոր ընտանեկան նեցուկի, Լարան չէր կրնար վերականգնիլ:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Զարմանալի է, որ 21րդ դարի քաղաքակիրթ աշխարհում հանդիպում ենք մարդու առքուվաճառքով զբաղուող երեւոյթին: Թեման, որը դուք բարձրացնում էք գրքում, ամբողջ աշխարհում դեռեւս չլուծուած խնդրի՝ թրաֆիկինգի մասին է: Լ. Անանեանը մի առիթով նշել է, որ նախորդ՝ «Հեռաւոր Մի Տեղ» գրքի բացառիկութիւնը նրանում է, որ հանդիպում ենք մի թեմայի, որի մասին քիչ է խօսւում: Ինչո՞ւ, միթէ կարծում ենք, որ հայ աղջիկները ապահովագրուա՞ծ են այս խնդրի հետ բախուելուց:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Անշուշտ, ոչ ոք չի կրնար ապահովագրուած ըլլալ այս վտանգին դէմ, ներառեալ հայ աղջիկները: Զանազան պատճառներ կան ընդհանրապէս մեր լռութեան: Կայ ամօթի զգացում. թեման յաճախ անհանգիստ կ՛ընէ մեր հանրութիւնը: Կայ ցաւի զգացում. ցաւալի երեւոյթ է, եւ մեր հանրութիւնը կը նախընտրէ ուրախ թեմաներու մասին խօսիլ: Եւ կայ նաեւ վախի զգացում, որովհետեւ այս թեման բացայայտողները յաճախ կ՛արժանանան ոճրագործներու ուշադրութեան եւ իրենք կրնան վտանգի մէջ գտնուիլ:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Այս, ինչպէս նաեւ ձեր նախորդ գրքի վաճառքի ողջ հասոյթը դուք տրամադրելու էք այն կազմակերպութիւններին, որոնք անուղղակիօրէն պայքարում են թրաֆիկինգի դէմ, ապաստան տրամադրում անօթեւան երեխաներին եւ այլն: Այսինքն, կարո՞ղ ենք ասել, որ յաճախ թրաֆիկինգի թիրախ են դառնում սոցիալապէս վատ պայմաններում գտնուող գիւղաբնակ կանայք ու աղջիկները: Ստացւում է միայն հանրային գիտակցութեան բարձրացումը այս խնդրի շուրջ դեռ բաւական չէ՞:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Հանրային գիտակցութիւնը չափազանց կարեւոր եւ անհրաժեշտ է, բայց բաւարար չէ: Պէտք է նաեւ, որ բոլոր պետական մարմինները, որոնց վստահուած է այս երեւոյթը, կասեցնեն, հետամուտ ըլլան իրենց պարտականութիւնները խղճամիտ ձեւով կատարելու: Այս երեւոյթը պետութեան համար առաջնահերթ հարց չի ներկայացներ, մանաւանդ, երբ հանրութիւնը ընդհանրապէս լուռ կը մնայ: Միայն երբ մշտական եւ բարձր հանրային աղմուկ բարձրանայ, պետական մարմինները կը սկսին աւելի լրջօրէն մօտենալու այս հարցին:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Ի՞նչ է Հայաստանը սփիւռքահայ մտաւորականի, հասարակական գործչի ընկալմամբ՝ հայրենի՞ք, թէ հայրենիքի այլընտրանք: Հայաստանում երբեմն կը լսես կարծիք, թէ սփիւռքահայը «տաքուկ» տեղից է միայն ձայն հանում… որ մեր թերութիւններից խօսելու իրաւունք ունենք միայն այստեղ ապրողներս: Ի՞նչ կ՛ասէք:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Շատ կարեւոր հարցում է: Սակայն պատասխանը ընդհանրացնելը վտանգաւոր է: Բոլոր սփիւռքահայերը չեն, որոնք «տաքուկ» տեղէ ձայն կը հանեն: Ըստ իս՝ մեծամասնութեան համար Հայաստանը հայրենիք է, թէեւ անոնք այս հանրապետութեան քաղաքացիներ չեն: Հոգու հայրենիք, միտքի հայրենիք, մշակոյթի հայրենիք, մեր ժողովուրդի հասարակաց պատմութեան հայրենիք: Հայաստան այցելող սփիւռքահայերու մեծամասնութիւնը հաւանաբար կրնայ աշխարհի որեւէ ուրիշ երկիր երթալ արձակուրդի կամ ամարանոց գնելու եւ երկրորդ տուն մը ունենալու համար. բայց կու գայ Հայաստան՝ իր մշտապէս զգացած Հայրենիքի «բացը» գոցելու մղումով: Գալով այն հարցին, թէ ո՛վ իրաւունք ունի Հայաստանի ներկայ համակարգի թերութիւններուն մասին խօսելու, ըստ իս, կարեւորը այն չէ, թէ ով ուր կ՛ապրի, այլ թէ այդ «խօսողը» կամ քննադատողը որքանով տեղեակ է Հայաստանի իրողութիւններուն մասին եւ իր ըրած քննադատութիւնը որքանով կրնայ հիմնաւորել: Հայաստանի անկախութեան առաջին տարիներուն յաճախ կը պատահէր, որ սփիւռքահայեր առաջին անգամ ըլլալով այցելէին Հայաստան ու չհասկնալով երկիրին պատմութիւնը՝ սկսէին գանգատիլ տիրող իրավիճակին մասին: Բայց ժամանակները արդէն հիմնականօրէն փոխուած են: Այսօր, Հայաստան այցելող սփիւռքահայերուն կարեւոր մէկ մասը արդէն 20-25 տարի է, որ շփում ունի այս երկիրին հետ, եւ ոչ թէ միայն որպէս զբոսաշրջիկ, այլ նաեւ որպէս ներդրող, բարերար, գործարար, կալուածատէր: Այս խաւը ամէն տարի Հայաստան կ՛ապրի ամիսներով եւ իր գործերուն բերումով կը շփուի Հայաստանի զանազան պետական գրասենեակներու հետ, դրամանատուներու հետ, գործարարներու եւ բանուորներու հետ: Այս խումբին մէջ կան շատ մը սփիւռքահայեր, որոնք աւելի քաջատեղեակ են երկիրին իրավիճակին մասին, քան մշտապէս Հայաստան ապրող տեղացիները, պարզապէս անոր համար, որ աւելի գործունեայ եղած են եւ իրենց անձնական փորձով սորված են այն, ինչ գիտեն: Միաժամանակ, սփիւռքահայերու այս հատուածը լայն փորձառութիւն ունի համաշխարհային առումով եւ անտարբեր չէ Հայաստանի բարեկեցիկութեան եւ ապագային հանդէպ: Այս խաւը ամէն իրաւունք ունի խօսելու, քննադատելու, բարելաւումներ առաջարկելու եւ նոյնիսկ՝ պահանջելու:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Ի վերջոյ, յաջողւո՞ւմ է հերոսուհուն՝ Լարային, վերադառնալ Հայաստան եւ լուծել իր առջեւ դրուած հոգեկան խնդիրներն ու տագնապները:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Լարան շատ բարդ հոգեկան տագնապներ յաղթահարելու մարտահրաւէրին առջեւ կը գտնէ ինքզինք: Առաւել՝ թէ՛ ինք եւ թէ իր անմիջական ընտանիքին անդամները կը ստիպուին պայքարիլ լուրջ ֆիզիքական վտանգներու դէմ, ոճրագործ օլիկարխներու կողմէ: Ի վերջոյ, ընտանեկան սեղմ կապերը եւ մօտիկ ընկերներու անխախտ աջակցութիւնը կարելի կը դարձնեն, որ Լարան փոխէ իր ճակատագիրը:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Ի՞նչ լեզուներով է թարգմանուելու գիրքը:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Առայժմ միայն հայերէնի թարգմանուած է: Հետաքրքրութիւն կայ այլ լեզուներու ալ թարգմանելու (մասնաւորաբար՝ ռուսերէնի, գերմաներէնի եւ արաբերէնի), սակայն տակաւին լուրջ նախաձեռնութիւն չէ եղած այդ ուղղութեամբ:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Նպատակ ունէ՞ք գիրքը էկրանաւորելու:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Այդ կարելիութեան մասին քննարկումներ կան, բայց տակաւին շատ նախնական վիճակի մէջ են:
ՍԻՐԱՆՈՅՇ ՆԱԶԼՈՒԽԱՆԵԱՆ.- Հայաստանում ե՞րբ սպասենք «Օհանավանքի Աղաւնիները» գրքի շնորհանդէսին:
ՎԱՀԱՆ ԶԱՆՈՅԵԱՆ.- Հաւանաբար Հոկտեմբերի երկրորդ կիսուն կամ Նոյեմբերի սկիզբը: