2005 թուականի աւարտին Լիբանանի մայրաքաղաքէն ծնունդ առնող «ԿԱՄԱՐ»-ի առաջին թիւի խմբագրականին` «ԻՆՉՈ՞Ւ ԿԱՄԱՐԸ» խորագրին տակ, կարդացինք` «պիտի փորձէ կամրջել հայրենի եւ արտերկրի գրողները», «ճիգ պիտի չխնայէ քաջալերելու երիտասարդ գրողներ եւ յայտնաբերելու նորերը», «ճամբայ կ՛ելլէ արդի մշակութային ու գրական շրջապատին բացուելու պատրաստականութեամբ»:
2013-ի սկզբնաւորութեան լոյս տեսաւ 17-րդ թիւը` եօթը տարիներու երկարութեամբ հաստատ ընթացքի մը վկայութիւնը տալով, ճամբու տեւողութեան յարգելով վերոնշեալ նպատակները: Միշտ որակաւոր տպագրութեամբ մեզի հրամցուող այս հանդէսին խմբագիրն է լիբանանահայ վաստակաշատ մատենագէտ, գրականագէտ, բանասէր եւ կրթական մշակ Ժիրայր Դանիէլեանը, որուն հետ կը գործէ լիբանանահայ գրողներէ բաղկացած խմբագրական կազմ մը:
Հայ գրատպութեան հինգերորդ դարադարձի օրացոյցի վերջին թերթի փրցուելու առիթի խմբագրական խորհրդածութիւններով կը բացուի այս թիւը, որուն էջերուն եւ նոյն տարուան ընթացքին հրատարակուած նախորդող երկու համարներուն մէջ զգալի է հայ արդի ստեղծագործող մտքին ժլատութիւնը այս ոսկետառ տարեգրութեան առիթով:
Հայրենի եւ սփիւռքահայ 14 գրիչներ կը տողանցեն այս թիւի 112 էջերուն մէջ, չափածոյ ստեղծագործութիւններով հանդէս կու գան` արեւելահայ Հենրիկ Էդոյեանը` ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ընդհանուր խորագրով եօթը անանուն կտորներով, վերջինը միայն ՄԱՌԱԽԼԱՊԱՏ ՕՐԸ վերնագրով եւ Վաչէ Պետրոսեանի` ՈՄԱՆՔ ՊՏՂԻՑ, ԵՍ ԱՐՄԱՏԻՑ ԳԻՏԵՄ ԲՈՅՐԸ ԾԻՐԱՆԵՆՈՒ ոտանաւորը: Լիբանանահայ բանաստեղծներ` Խաչիկ Տէտէեան` ԹՌՉԻՐ ԻՄ ՎԵՐԵՒ, ԳԻՇԵՐ Է ԼՈՒՌ, ԲԵՐԿՐԱՆՔ երեք կտորներով եւ Յարութիւն Նագուլեան` ՎԻՐԱՒՈՐ ԼՈՐԻԿ: Իսկ ֆրանսահայ Յակոբ Պալեան ԱՆԼՈՅՍ ԱՐԵՒՈՒՆ ՏԱԿ ՊԱՏԿԵՐԴ Կ՛ԱՂՕՏԻ ստեղծագործած է Պուրճ Համուտի մէջ:
Արձակը աւելի ճոխ է, ուր կը կարդանք հայրենի գրագէտներ` Նորայր Ադալեանի ՈՐՈՇԵՑ ՍՊԱՆՆԵԼ, Անահիտ Արփենի ՓԱՓՈՒԿ ԽԱՂԱԼԻՔ եւ Էդուարդ Ա. Գրիգորեանի ԾԱՂԿԱԴԱՇՏԸ: Հալէպահայ Պերճուհի Աւետեանի ԱՆԱԿՆԿԱԼԸ, Լաթաքիայէն Յակոբ Ադամեան «ՉԱԽՄՈԽ Կ՛ՈՒՆԷՍ», Պէյրութէն Անժէլ Միսիսեան ԶԱՊԷԼԸ: Թեհրանէն Խաչիկ Խաչեր ՇԱՀ-ՄԱԹ:
ՀԻՆԻՆ ԵՒ ՆՈՐԻՆ ՈՍԿԻ ՄԻՋԻՆԸ ԱՊՏՕ ԼԱՊԱՔԻ Սարգիս Կիրակոսեանի ստորագրութեամբ «Լիբանանեան գրականութիւն» բաժինով կը ծանօթանանք Շուշիի մէջ տեղի ունեցած Բանաստեղծութեան միջազգային Ա. փառատօնին մասնակից բանաստեղծին, որուն կցած է իր կողմէ հայերէնի թարգմանած չորս կտորներ:
Մշակութային քրոնիկ – «ԳՈՀԱՐ» ՀԱՄՈՅԹԻ ԵՐԵՒՈՅԹԸ` ՄԵՐ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԿԵԱՆՔԻՆ ՄԷՋ յօդուածով, Պէպօ Սիմոնեան կը ներկայացնէ Խաչատուրեան ընտանիքին մշակութային յանձնառութեան մը օրինակելի քաղաքականութիւնը «ԳՈՀԱՐ» գրադարանի բացման առիթով, անդրադառնալով նաեւ «ԳՈՀԱՐ»-ի գեղարուեստական անփոխարինելի վայելքին եւ ազգապահպանման դերին:
Քերականագիտական բաժինով Արմենակ Եղիայեան կ՛անդրադառնայ հայերէնի գոյականակերտ «եր, ներ» մասնիկներու ընդհանրացած սխալներուն եւ հանգամանօրէն կը ներկայացնէ ընդհանուր կանոններէն շեղած բառերու գրութեան ճիշդ ձեւերը:
Արա Արծրունի ÉPISTOLIER (նամականի) գրական սեռը ուսումնասիրութեամբ մը կը ներկայացնէ: Իր ստեղծագործութեամբ նամակագրութեան սեռի տարբեր դարերու չորս օրինակներով: Հինգերորդ ուշագրաւ նամակով մը կ՛անդրադառնայ լիբանանահայ գրական կեանքի ներկայ գրողներու խմբային բաժանումներուն, այս առիթով հաստատելով, թէ գրական գործը պէտք է առանձինը հարթէ իր ճամբան:
Պարոյր Աղպաշեանի գրախօսականին արժանացած է Վաչէ Սեմերճեանի հեղինակութեամբ լոյս տեսած «ՅԻՇԱՏԱԿԵԼԻ ԴԻՄԱՔԱՆԴԱԿՆԵՐ» հատորը (Կլենտէյլ, 2012): Կենսագրական հրատարակութիւն մը, ուր կը ծանօթանանք հայ դպրոցին, մշակոյթին ու մամուլին ծառայած զանազան անձնաւորութիւններու:
Կը շարունակուի «ԿԱՄԱՐ»-ի 16-րդ թիւով սկսած նամականին, ուր հայրենի յայտնի մտաւորական Բախտիար Յովակիմեան կը հրապարակէ ԳՐԻԳՈՐ ԶՈՀՐԱՊԸ ԵՒ ՎԱՐԴԳԷՍԸ ՀՌԻՓՍԻՄԷ ՍԵՐԵՆԳԻՒԼԵԱՆԻ ՆԱՄԱԿՆԵՐՈՒՄ: Այս բաժինով կը կարդանք նաեւ ֆրանսացի բանաստեղծ ՇԱՐԼ ՊՈՏԼԵՐԻ նամակը` ուղղուած գերմանացի երաժիշտ ՌԻԽԱՐՏ ՎԱԿՆԵՐԻՆ, գրուած` Փարիզ, Վակների տուած երեք համերգներէն ետք, այս նամակը թարգմանած եւ ծանօթագրած է Պարգեւ Շահպազեանը:
Սփիւռքահայ մամուլի մէջ հայրենի հեղինակներու ստեղծագործութիւնները մեսրոպեան դասական ուղղագրութեամբ հրատարակելու պատշաճութիւնը յարգուած է, ի տես այս սկզբունքին սրբապղծութեան արտերկրի այլ թերթերու մէջ: Նշենք նաեւ, որ «Կամար»-ի մէջ լոյս ընծայուած բոլոր գրութիւնները անտիպ են:
Նկարչական նիւթով ՈՎ Է Գ. ԳԱԲՐԻԷԼԸ Հրազդան Թոքմաճեան կը ներկայացնէ նկարիչ Գաբրիէլ Գաբրիէլը, որուն անունը ի յայտ եկած է Այնթապէն Հալէպի Ս. Աստուածածին եկեղեցի փոխադրուած «Խաչելութիւն» սրբապատկերին վերջերս մաքրութեան ընթացքին, 1908 թուակիր ստորագրութեամբ: Աւելի ուշ կը հանդիպի Տիգրան Չաքմաճեանի յօդուածին` նոյն նկարիչի մասին:
«ԿԱՄԱՐ»-ի այս թիւով գեղանկարչական ներկայութիւն ունին` Գրիգոր Նորիկեան, Պետրոս Գոնտրաճեան, Յարութիւն Նագուլեան եւ Գրիգոր Գաբրիէլեան, որոնց նկարներուն բացատրութիւնները հայերէնով տալու դրութիւնը փափաքելի է, որ պահուի նախորդներու օրինակով:
Գրական մշակութային արձագանգի տխրունին` Էդուարդ Միրզոյեան, Վարդան եպս. Աշգարեան եւ Պետրոս Հաճեան. այստեղ նշուած է նաեւ Արմէն Դարեանի ծննդեան 90-ամեակի հանդիսութիւնը:
Յիշատակութեան արժանացած ձեռնարկներ են` Բանաստեղծութեան միջազգային Ա. փառատօն, Արցախ, Գեղամ արք. Խաչերեանի` «Երթ դէպի երանութիւն» գիրքին գինեձօնը, Հայ հնատիպ գիրքերու եւ մամուլի ցուցահանդէսը, Անթիլիաս:
Պարբերաթերթի վերջին չորս էջերով կը ներկայացուի 2012 տարուան ընթացքին լոյս տեսած գիրքերէն տասը հատորներ, շուրջ տասը տողերով հակիրճ ներկայացումով մը իւրաքանչիւր գիրքի մասին, կցուած կողքի փոքր նկարով: Գրական եւ գեղարուեստական նման հրատարակութեան մը վերջին թիւով նկատելի այս բաժինի ճոխացումը «ԿԱՄԱՐ»-ի կարեւոր առաքելութիւններէն է, ուր գրասէր ընթերցողը պիտի ծանօթանայ բազմաթիւ զոհողութիւններով հրատարակուող հայ գիրքին:
«ԿԱՄԱՐ»-ն ալ այդ զոհողութեան ճանապարհէն կ՛ընթանայ:
Պէյրութ
ՄԱԹԻԿ ԷՊԼԻՂԱԹԵԱՆ