Երեւանի Պետական Համալսարանի Հայկական Բանասիրականի դասընկերներէս երկուքին` Վաչէ Եփրեմեանի եւ Մարգարիտ Եսայեանի (առաջինը, աւաղ, յետ մահու) հրատարակած գիրքերը, նախապէս «Զարթօնք»-ի մէջ ներկայացնելու առիթը ունեցայ: Այժմ պիտի փորձեմ ներկայացնել նոյնպէս համալսարանական այլ դասընկերոջ մը` Յարութիւն Յարութիւնեանի իւրայատուկ գրական բերքը: Իւրայատուկ, որովհետեւ ան հայերէնի կողքին կը ստեղծագործէ նաեւ սպաներէն, Սպանիա փոխադրուելէ ետք լաւապէս տիրացած ըլլալով այդ երկրի լեզուին, որուն փաստը սպաներէնով բանաստեղծական վեց հատորներ հրատարակելն է եւ տասը հատ ալ անտիպ հատորներ ունենալը, ինչպէս նաեւ սպաներէնի այնքան լաւ իմացութիւնը, որ Սպանիոյ մէջ համալսարանի գրականութեան դասախօս է: Խօսքը տանք իրեն (մէջբերում նամակներէ):
Բարեւ Յովսէփ, ծնուել եմ 1953 թ. Ապրիլի 20-ին, Էջմիածնի նախկինում Ակնաշէն գիւղում, սովորել եւ աւարտել եմ այդ գիւղի միջնակարգ դպրոցը, սովորել եմ (արդէն գիտես) Երեւանի Պետական Համալսարանի Հայկական Բանասիրականում: Հիացումս եղել է սպանացի բանաստեղծ Ֆրետերիքօ Կարսիա Լորքայի բանաստեղծութիւնը: Աշխատել եմ որպէս մանկավարժ Էջմիածնի այն օրերին Ներսիսեան ճեմարան կոչվող դպրոցում, երկրի փլուզումից յետոյ (նկատի ունի Խորհրդային Միութիւնը, Յ.Ա.) երկու տարի զբաղուել եմ հողագործութեամբ, այնուհետեւ մեկնել եմ Սպանիա 1996 թ., նպատակս էր ծանօթանալ տեղի մշակոյթին ու լեզուին, որը եղել էր ցանկալի երիտասարդ տարիներիցս:
Սպանիա եկայ, կարճ ժամանակում ընկերացայ իսպանացի երկու ընտանիքի հետ ու նրանց օգնութեամբ ընտանիքս էլ տեղփոխվեց եւ մինչեւ օրս ապրում եմ այստեղ. սկզբում զբաղուել եմ տարբեր արհեստներով, 2000 թ. լոյս ընծայեցի սպաներէնով իմ առաջին գիրքը` «Սիրոյ խճանկար» վերնագրով, 2002 թ. «Անձրեւը գնացքների կայարանում», ապա «Չմոռացուող կամ անմոռանալի յուշեր», մանկական գիրք` «Հսկում է կատուն», «Հեռացար արեւի հետ», «Արթիսթը», «Արեւի հետ» (հայերէն –սպաներէն): Անտիպ ունեմ տաս գրքեր, «Անսպառ լոյս»,«Որդեգրած հող», «Երազուած լուսաբացներ», «Սիրոյ թրթիռներ», «Իմ պարտէզի երկինքը», «Գրուած ճակատագիր», «Սեւ ծովեան խճանկարներ», «Մոռացուած կայան», «Փշրուած գիշեր» եւ «Ստուերը ժամանակի», որոնք տպագրելու եմ հայերէն ու սպաներէն: Նաեւ սպաներէնից հայերէն եւ հակառակը բանաստեղծութիւնների թարգմանութիւններ եմ կատարում:
Ապրում եմ Սեվիլիա քաղաքում, որեւէ խմբակցութեան չեմ մասնակցում, ուղղակի կապ ունեմ մի շարք լրագրողների եւ հրատարակիչների հետ, յօդուածներ են գրուել իմ եւ գործերիս մասին, առաջինը 2000 թ.Սեվիլիաի «Տիարիօ տէ Սեվիլիա» («Diario de Sevilla») օրաթերթում, յետոյ ABC թերթում, Էլ Մունտօ (El Mundo) շաբաթաթերթում: Հերթական գրքերի հրատարակութեանը զուգահեռ գրուել են շատ յօդածներ, չեմ կարող բոլորը ներկայացնել. հիմնականում շեշտը դրուել է այն հանգամանքի վրայ, թէ ինչպէ՞ս եմ ուրիշ լեզուով իմ մայրական լեզուի նման գրում, զարմացել են, որ այդքան կարճ ժամանակում սպաներէն լեզուն սովորել եմ, դա արդէն հայերէնի ու հայերի իւրայատկութիւներից է, կենսագրական հարցեր են շոշափում, եւայլն:
Ստորեւ կը ներկայացնեմ Յարութիւն Յարութիւնեանի «Արեւի հետ» հայերէն սպաներէն երկլեզուանի գիրքէն «Իմ Մայրը» բանաստեղծութեան պատճէնը:
Ներքեւի լուսապատճէնն ալ ցոյց կու տայ սպանական «Ալֆրետօ Վալենզուելա ԷՖԷ» («Alfredo Valenzuela, EFE») թերթին մէջ, որ լրատուական ընկերութիւն մըն է զանազան թերթերու եւ օրաթերթերու ընդգրկումով, ներառեալ հեռատեսիլի համար, որուն անուանման հապաւումն է EFE/ ներկայացումը մեր հայրենակիցին ու անոր գործին, նշելով անոր հայ ըլլալն ու մասնագիտական յատկութիւնները, որ ապացոյցն է վերը ըսուածին:
Հպանցիկ ներկայացնելով հայասպանագիր բանաստեղծ Յարութիւն Յարութիւնեանը, յուսամ յաջողեցայ ամփոփ ձեւով մատուցել իր գրական գործը: Յաջողութեան մաղթանքներ եւ գրական նորանոր ակնկալիքներ սպանաբանակ մեր արժէքաւոր հայրենակիցէն:
Յովսէփ Արթինեան
Պէյրութ, Լիբանան
ՌԱԿ ՄԱՄՈՒԼ