«Մեռելային Մի Վայր Լինելու Տխուր Փաստից Թանգարանը Դարձաւ Ամենաշնչաւոր, Եռուն Մշակութային Հասցէն»
Վարեց՝ Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Դուք երկար տարիներ աշխատել էք հեռուստատեսութիւնում եւ հեղինակել էք տարբեր հաղորդաշարեր: Սովորաբար, ասում են, որ այդ ոլորտից հեռանալը շատ դժուար է: Ինչպէ՞ս ստացուեց։
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Այո, իրապէս շատ երկար տարիներ աշխատել եմ հեռուստատեսութիւնում եւ հեղինակել բազմաթիւ հաղորդաշարեր: Եւ շատ սիրել եմ այդ ոլորտը: Դա իմն էր: Բայց ես միշտ ջանացել եմ կանխարգելել ինձ համար սիրելի որեւէ բանի սովորական դառնալու հեռանկարը: Սիրում եմ փոփոխութիւններ: Վերջին յայտագիրը հեռուստատեսութիւնում իմ կենսագրութեան լաւագոյն էջն էր: Եւ ես գիտակցաբար այն ընդհատեցի բարձունքում: Հեռուստատեսութիւնից ես հեռացայ յաղթանակած:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Որքանո՞վ են նման հեռուստատեսութեան եւ թանգարանի աշխատանքները:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Ես կարող եմ ասել ինչով են նման ինձ համար: Ստեղծարարութեամբ: Ես ինքս դիմեցի Յովհ. Թումանեանի թանգարանի տնօրէնի թափուր տեղի մրցոյթին մասնակցելու համար, քանի որ գիտէի, որ այդ, առաջին հայեացքից ադմինիստրատիւ (վարչական-Խմբ.) աշխատանքը, լեցուն հնարաւորութիւններ կը տայ ստեղծագործական լուծումների: Եւ չսխալուեցի: Հեռուստատեսային վերջին յայտագիրը պատրաստելու համար ես աշխատում էի արխիւներում եւ գիտէի, թէ ինչ թանքնուած ու անյայտ աշխարհ ու ճակատագրեր կան խունացած թուղթերի տրցակների մէջ: Թանգարանը եւս այդ աշխարհի մասն է:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Արդէն 10 տարուց աւել է թանգարանում էք…
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Այո, ժամանակն է հեռանալու:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Ես դա չէի ուզում ասել: Ինչը կ՛առանձնացնէիք ձեր աշխատանքում:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Իբրեւ արդիւնք, նախ այն, որ մեր թանգարանը փոխեց այս հաստատութեան մասին կարծրատիպը: Մեռելային մի վայր լինելու տխուր փաստից թանգարանը դարձաւ ամենաշնչաւոր, եռուն մշակութային հասցէն: Անձնակազմը ոգեւորուած աշխատելու շարժառիթ ունեցաւ: Կառավարման մոդելը դարձաւ հորիզոնական: Խրախուսուեց եւ խրախուսւում են նոր գաղափարները եւ առաջարկները: Մի խօսքով, կեանքը եռում է մեզ մօտ: Թանգարանում զուգահեռաբար գործում են մի քանի հարթակներ՝ գիտակրթական, մշակութային, ժամանցի: Մենք ստանձնել ենք նաեւ որոշակի կորպորատիւ (համագործակցական-Խմբ.) պատասխանատուութեան: Մեր եկամուտների որոշակի տոկոսը ուղղւում է Հայաստանում որեւէ հրատապ, թիրախային հարցի լուծմանն աջակցելուն:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Առաջին անգամ Յովհ. Թումանեանի երեւանեան թանգարանում ներդրուեցին նոր տեխնոլոգիաներ (արհետագիտական միջոցներ-Խմբ.): Ի՞նչ տուեցին դրանք թանգարանին:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Մեծ գրաւչութիւն: Գիտէք, շատ կարեւոր է որսալ ժամանակի շունչը: Նոր տեխնոլոգիաները նոր խօսք են եւ նոր հնարաւորութիւններ: Ինչո՞ւ չյարմարեցնել դրանք թանգարանային միջավայրին: Դրանք այցելուների նոր հոծ խմբեր են բերում թանգարան:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Ի՞նչ խնդիրներ ունի այսօր Թումանեանի թանգարանը:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Ես խնդիրները երկու մասի կը բաժանէի՝ տեխնիկական եւ մարդուժի: Առաջինը՝ թանգարանը ունի հիմնովին նորոգութեան խնդիր, նաեւ յարմարեցուելու յենաշարժողական խնդիրներ ունեցողներին: Ինչ ամօթ է, որ ամենամեծ գրողի եւ հեքիաթագրի թանգարանը անմատչելի է սայլակով տեղաշարժուողների համար: Սա լուրջ ներդրումներ պահանջող գործ է, որ թանգարանը իր վաստակած եկամուտներով երբեք ու երբեք լուծել չի կարող: 2019ին Թումանեանի 150ամեակը պէտք է նշենք: Շատ ջանք թափեցինք հիմնանորոգման հարցը գլուխ բերելու համար, բայց՝ ապարդիւն: Ինչեւէ: Կը փորձենք մեր մշակութային եւ կրթական համահայկական ձեռնարկներով քօղարկել տեխնիկական բացերը:
Ինչ վերաբերում է մարդուժին, ապա այստեղ եւս կան խնդիրներ: Բանն այն է, որ լինելով պետական կառոյց, մենք ունենք աշխատակիցների յստակ թիւ, որ վարձատրւում է կառավարութիւնից: Մեր արտաբիւջէի միջոցներով մենք կարողացել ենք բացել 4-5 աշխատատեղ: Այս ճոխութիւնը, իմիջիայլոց, ամէն թանգարան չէ, որ կարող է իրեն թոյլ տալ՝ աշխատատեղ բացել: Բայց այս նոր հաստիքները խիստ անհրաժեշտ են մեր մեծ ծրագրերը իրականացնելու համար: Եւ այս դէպքում ենք շատ ազատ եւ ճկուն ենք մասնագէտների ընտրութեան հարցում: Մենք աշխատանքի ենք վերցրել հմուտ մասնագէտների: Անկեղծ ասած, պետական միջոցներից վարձատրուող եւ տեւական ժամանակ թանգարանում աշխատողների մի մասը լիովին չի բաւարարում ժամանակի պահանջներին: Բայց նրանց հեռացնել աշխատանքից եւ հաստիքները համալրել նոր մարդկանցով, բարդ խնդիր է բարոյական առումով: Հայաստանում սոցիալական (ընկերային-Խմբ.) վիճակը փայլուն չէ: Եւ այսօր մէկին աշխատանքից հեռացնել, նշանակում է սովահարութեան մատնել: Պէտք է սոցիալական-իրաւական-մարդասիրական պայմաններ ստեղծուեն պետութեան մէջ: Բայց միւս կողմից էլ թուլանում է աշխատանքի արդիւնաւէտութիւնը: Մի խօսքով՝ ինչպէս ասում են, յայտնւում ես երկու քարի արանքում: Կամ գործը շահեցնել , կամ խիղճը: Երանի թէ հնարաւոր լինէր երկուսն էլ անխաթար պահել:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Թանգարանը հրատարակչական գործի լաւ փորձ ունի: 150ամեակին նախատեսուող ամենակարեւոր հրատարակչական աշխատանքները որոնք են լինելու:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Այո, շատ լաւ արդիւնք ունենք այս ոլորտում: Մեր մեծ ձեռքբերումներից կարող եմ նշել «Յովհաննէս Թումանեան 1869-1923» հայերէն-անգլերէն մեծածաւալ պատկերագիրքը: Այն Թումանեանի, նրա նախնիների, ապրած ժամանակաշրջանի, շրջապատի, հասարակական-քաղաքական գործունէութեան, ընտանիքի եւ իր մահից յետոյ էլ այրու եւ զաւակների ճակատագրերի մասին է, լեցուն բացառիկ լուսանկարներով եւ փաստաթղթերով: Յոբելեանին ընդառաջ ստանձնել ենք ակադեմիական տասը հատորեակի վերահրատարակումը՝ որոշ յաւելումներով եւ ճշգրտումներով: Առաջին հատորը շուտով ընթերցողի սեղանին կը լինի: Հրաւիրում եմ ձեռք բերելու այն: Դեռ անցած տարի սկսել ենք Հատընտիրի թարգմանութեան գործը անգլերէն եւ գերմաներէն: Այժմ փնտռում ենք Հայաստանից դուրս համբաւաւոր հրատարակչատներում գրքերը տպագրելու եւ ընթերցողին հասցնելու ճանապարհները: Յուսամ, կը յաջողենք եւ կը գտնուեն հայկական շրջանակներ եւ անհատ մեկենասներ, որ կը միանան մեզ: Ժամանակն է, Թումանեանին ճանաչելի դարձնենք օտար ընթերցողին: Անշուշտ էլի ծրագրեր կան գրատպութեան հետ կապուած՝ մասնաւորաբար Թումանեանի ստեղծած մտաւոր խաղերի վերահրատարակութիւնները:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- 150ամեակին վստահ եմ մեծ խանդավառութեամբ էք պատրաստւում:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Անշուշտ, մենք հիմա կամուրջներ ենք կապում հայկական բոլոր կառոյցների միջեւ լինի Հայաստանում, կամ արտերկրում: Մենք բոլորս միասին պէտք է նշենք տարեդարձը: Ընդ որում մի ամբողջ տարի: Այնպէս որ, պատրաստուէք: Աշակերտական օլիմպիադաներ, հանդիպումներ եւ դասախօսութիւններ հայ համայքներում, արուեստի փառատօներ, ճամբորդութիւններ Թումանեանի ապրած եւ քայլած վայրերով՝ Հայաստանում, Վրաստանում, Հիւսիսային Կովկասում, Մոսկուայում, Պետերբուրգում, Պոլսում եւ այլն եւ այլն… կենտրոնակայանը մեր թանգարանն է:
Մ. ՍԱՐԳՍԵԱՆ.- Եւ վերջում, ո՞վ էր Թումանեանը ձեզ համար մինչ թանգարան մտնելը եւ դրանից յետոյ:
ՆԱՐԻՆԷ ԹՈՒԽԻԿԵԱՆ-ԽԱՉԱՏՈՒՐԵԱՆ.- Լաւ հարց է: Մինչ թանգարան մտնելն էլ նրան ճանաչում էի իբրեւ մեծ գրողի եւ թարգմանիչի: Հիմա, 10 տարի, ամէն օր իր միջավայրում լինելով եւ մեծ ինֆորմացիայի (տեղեկութեան-Խմբ.) տիրապետելով, կարող եմ ասել, որ մինչ այս, այդ Տիեզերական ընդգրկում ուեցող մարդուն ես ճանաչել եմ մի չնչին մասով: Ես հիմա Թումանեանին բազմաշերտ եմ զգում, գրեթէ ամբողջական, որտեղ գրականութիւնը մի մասն է ընդամէնը: Ես շնորհակալ եմ, որ նա ինձ վերափոխեց: Գուցէ տարօրինակ կամ խենթական մի բան համարէք, բայց ես խորհրդակցում եմ նրա հետ, կը հաւատաք: