Ռուբէն Յովակիմեան -Սեն Ռաֆայել
«Իմ դժոխարմատ մահառիթ ծառի պտուղները դառն,
Որոնք ընտանի թշնամիներ են՝ մօտ ու հարազատ․․․
Անպատրաստ մարտիկ, նենգաւոր զինուոր,
Ցոփ սպառազէն, թուլամորթ մշակ,
Անխունկ քահանայ, անձիր վարդապետ,
Կշտամբուած դպիր, ցնդած իմաստակ, բռի ճարտասան»:
Նարեկացի- բան ԾԶ
Ասում են բնութիւնը կատարեալ է, բայց գտնում եմ, որ նա անարդար չի եղել երբ բաշխում էր բանականութիւն եւ տրամաբանութիւն՝ հուսկ մարդկանց մտայնութիւնը հաւասար նժարի վրայ դնելը դժուար էր՝ իմա անիմաստ եւ ոմանք գտնում են, որ այդ է մարդու ոչ-նիւթական հարստութիւնը: Թերեւս առանց որեւէ առարկութեան համաձայնուէինք այդ մտքի հետ մի կարեւոր պայմանով, որ այն լինի սանձահարելի եւ բարոյական բարձր մակարդակի՝ ընդհուպ հեռու բոլոր տեսակի արտաքին պարտադրանքից ու գրաքննութիւնից:
Նման դժգոյն մտքեր ակամայից ծնւում են, երբ դիտում կամ կարդում ենք հայրենի ընդդիմադիր կոչեցեալ որոշ պատգամաւորների եւ մասնաւորապէս մի շարք մամուլի ծառայողների, որոնց ոչ միայն իմացականութիւնը կաղ է, այլ նաեւ կատարելապէս բացակայ է բարոյականութիւնը : Թերեւս նուաստս անհրաժեշտ ձեւով զինուած չէ նրանց հասկանալու եւ ընդունելու, միայն թէ երբ փորձում են սեւը ճերմակի տեղ ներկայացնել՝ խնդիրը այլ ծաւալ է ստանում:[1]
Կարծում եմ թէ շատերի համար, աւելի քան նողկալի էր, երբ տասնամեակներ անընդմէջ երկիրը թալանող եւ սնանկութեան դուռը հասցնող՝ ընդդիմադրի պիտակով որոշ աւազակախմբեր երկրի հաւասարակշռութիւնը խախտելու բազմաթիւ փորձեր արեցին, որի միակ նպատակն էր՝ իշխանութիւնը վերագրաւել փողոցներ փակելով եւ ամէն տեսակի վայրահաչութիւնով բոլոր տեսակի մեղքերը բարդել եղած իշխանութեան եւ վարչապետի վրայ, ընդհուպ Աւարայրի ճակատամարտը, իսկ մի քաղաքական խրտուիլակի ժամանակաւոր վարչապետ նշանակելու տխմարութեան մասին աւելորդ եմ համարում անդրադառնալ՝ ամէն մարդ հասկացաւ եւ ժողովուրդը պարզօրէն արտայայտուեց յունիս 20-ի ընտրութիւններին, թէպետ ոմանք յամառօրէն պնդում են, թէ քուէարկութիւնը վարչապետի օգտին չէր, այլ քոչի դէմ եւ չեն թաքցնում, որ կնոջ հետ վարչապետի դէմ եւս մահափորձի անյաջող քայլեր են եղել՝ պատսպարուուած երկրի փրկութեան քողի տակ: Ինչ ամօթ եւ ստորնութիւն: Ի մէջ այլոց քաղաքական ընդդիմադիր դաշտում մի կեղծ մտայնութիւն է հաստատուել ու զարգացել, որ ամէն անգամ, երբ իրենց համակիր որեւէ յանցագործ են կալանաւորում, ակնթարթօրէն աշխարհով մէկ տարածւում է միջադէպը «քաղաքական հետապնդման» գնահատականով եւ շինծու փաստերով, ինչպէս այդ եղաւ երկրորդ նախագահի դատավարութեան ընթացքին, երբ եւրոպական դատարանները ողողուած էին նրա անմեղութեան եւ գործի հակասահմանադրական լինելու գրութիւններով եւ աւելի ահռելին այն է, որ հոկտեմբերի 27 եւ մարտի մէկ, ինչպէս նաեւ ապօրինի հարստացում չեն եղել, եւ անմեղ, հայրենաշէն երկրի փրկիչը քաղաքական ճնշման տակ, իսկ աղմուկ աղաղակ կարող է ստեղծուել ցանկացած օրինազանցի պարագային եւ առք ու վաճառքի ենթակայ մամուլը պատրաստ է արձագանքել երբ ունի՝ պատահաբար, կամ սխալմամբ մի քանի իրենց աթոռին նստած բարձր պաշտօնեաների կամ հոգեւորականների հովանաւորութիւնը կամ սատարը: Խորհրդարանի[2] արդի կազմը բնաւ ոգեւորիչ չէ, եւ այնտեղ նստարան զբաղեցնողների ընդդիմադիր թեւը ոչ միայն պատրաստ չէ, այլ նաեւ հայրենափրկութեան բարձր կանչերով, նրանցից իւրաքանչիւրը հեռու է կառուցողական որեւէ քայլ առնելու: Նրանք իրենց շահը գերագոյն նպատակ համարելով չեն հաշտւում այն պարզ մտքի հետ, թէ ինչ որ մէկը կարող է արգելք լինել նախկին տիրող թալանի համակարգին, եւ ամէն տեսակի խարդախ միջոցներով խորհրդարան մուտք գործելով փորձում են իրենց կամքը թելադրել մեծամասնութեանը: Ընտրապայքարի աւարտից սկիզբ առան զանազան բողոքներ եւ նիստերի դահլիճում ձեռնարկած խանգարիչ արարքներ, որ ուղղակի շարունակութիւնն են ամիսներ տեւող փողոց փակելուն՝ նոյն անձանց նոյն գարշահոտ բառապաշարով: Չեմ կարծում, թէ նրանք տեղեակ չեն, որ պատերազմը դեռ չի վերջացել եւ ընդամէնը չորս տարի է մնում մեզ ոտքի կանգնելու եւ վերակազմուելու եւ Ալիեւի ախորժակը ոչ միայն չի նուազել, այլ օր ըստ օրէ նոր պահանջներ է առաջ բերում, որոնք արժանի պատասխանի կարօտ են, մինչդեռ մեր հայրենանուէր, նոյնիսկ կեանքը չխնայող ընտրեալները նիստերի դահլիճը լքում են, մի քանի այլ պատճառաբանութիւնների կողքին այն պատրուակով, որ կառավարութիւնը որոշել է խստացնել լրագրողների ելք ու մուտքը խորհրդարան, անվտանգութեան եւ ներքաղաքական կայունութեան սկզբունքի պահանջով՝ նրանց յատկացնելով անհրաժեշտ տարածք եւ դա գնահատւում է որպէս բռնութիւն եւ ազատութեան իրաւունքի սահմանափակում: Խելքին աշեցեք՝ պիտի ասէր գուսանը:
Նման խժդժութեան պայմաններում, թերեւս անհրաժեշտ ուշադրութիւնից դուրս է մնում երկրում եղած կարեւորագոյն խնդիրներից՝ Արցախի կարգավիճակի՝ ոչ միայն արծարծումի այլ վերջնական լուծման հարցը, որ հեռու է պարզ եւ հեշտ լինելուց, քանզի մօտ երեք տասնամեակ ձգձգուելով որեւէ եզրայանգում չունեցաւ, եւ ոչ մէկի համար գաղտնիք չէ, որ «այդ խմորը դեռ շատ ջուր կը քաշի» եւ յուսանք, որ այդ հարցը իր լրջութեամբ տեղ կը գտնի պատկան եւ անհրաժեշտ ատեաններում: Ողբալի է նման ընդդիմութիւն ունենալը, ԱՆԵԼԻՔ ՇԱՏ ԿԱՅ, ՄԻԱՅՆ ԹԷ․․․
23-8-21
[1] Արդի պայմաններում անձնական կարծիք ունենալը վտանգաւոր է դարձած, քանզի անմիջապէս ,ինչ որ մէկին համակարծիք չլինելով պիտակը փակցնում են ճակատիդ եւ չեմ կարծում, թէ վարչապետը կամ իշխանութիւնը այլ իրաւապաշտպանի կարիք ունեն:
[2] Քսան տարի անընդմէջ պատգամաւոր են եղել անգրագէտ տխմար մարդիկ, որ երբեւէ առնչութիւն չեն ունեցել ընթացքի մէջ եղած նիւթի կամ խնդրոյ հետ եւ ներկայ են եղել միայն անհրաժեշտ պարագային կոճակ սեղմել համար՝ ըստ եկած հրահանգի, եթէ քնած չէին եւ միայն նրանց անունները՝ Նեմեց Ռուբո, Շմայս, Դոդի Գագո եւ բազում նման այլանդակութիւններ նողկանքի էին արժանի եւ անյայտ է, թէ այսօր ո՞ր մկան ծակն են ծախու առել: