ՀԱՐՑԱԶՐՈՅՑ ԹՈՒՐՔԻՈՅ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԻ ՀԱՅ ՊԱՏԳԱՄԱՒՈՐ ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆԻ ՀԵՏ
Վարեց՝ ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ
Յունիս 7ին Թուրքիոյ մէջ իրականացուեցան 25րդ գումարման խորհրդարանի ընտրութիւնները: Տարբեր կուսակցութիւններու կողմէ առաջադրուած ազգութեամբ հայ 5 թեկնածուներէն 3ը յաղթահարեցին անցողիկ շեմը: Անոնցմէ մէկը եւ թերեւս հայկական համայնքին կողմէ ամենասիրուած թեկնածուն ընդդիմադիր՝ Ժողովուրդներու դեմոկրատական (ԺԴԿ-HDP) քրտամէտ կուսակցութեան կողմէ առաջադրուած Կարօ Փայլանն է:
Փայլանին անձնապէս ծանօթ եւ անոր գործունէութեան քաջատեղեակ Ermenihaber.am-ի թղթակից Աստղիկ Իգիթեան անոր հետ զրոյցին մէջ փորձած է պարզել յետ ընտրական իրավիճակը: Պատգամաւոր ընտրուելէն ետք առաջին անգամ հայաստանեան լսարանին համար իրադրութիւնը մեկնաբանող Փայլան կը պատմէ իր նախկին գործունէութեան, ապագայ ծրագիրներուն մասին՝ ներկայացնելով Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու կարգաւորման իր բանաձեւը:
Հարցազրոյցը ներկայացուած է ստորեւ.
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- Անցեալին աւելի շատ կրթական հարցերով կը զբաղէիր, քաղաքականութեամբ հետաքրքրուած չէիր, ինչպէ՞ս եղաւ թեկնածութեան առաջարկը։
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Իրականութիւնը՝ Թուրքիոյ մէջ «հայ եմ» ըսելը արդէն իսկ քաղաքական բան մըն է: Եթէ հայերով հետաքրքրուած ես, սեփական ինքնութեամբ հետաքրքրուած ես, կը նշանակէ քաղաքականութեամբ ալ հետաքրքրուած ես: Երիտասարդ տարիներէն սկսած հայկական կազմակերպութիւններուն մէջ կ՛աշխատիմ, այնուհետեւ հայկական դպրոցի տնօրէն եղած եմ: Եւ բոլոր աշխատանքներս հայկական համայնքի խնդիրներով եղած են: Բացի այդ, Հրանդ Տինքի սպանութիւնը մեզի շատ քաղաքականացուց: Մինչեւ այդ ողբերգական իրադարձութիւնը ես դպրոցի տնօրէն էի, եւ միաժամանակ՝ գործարար: Սակայն Տինքի սպանութեան օրը ինծի համար դարձաւ բեկումնային օր, երբ հասկցայ, որ այս երկրին մէջ փող վաստկելիս չէ, որ կարեւոր է: Հասկցայ, որ ինչ որ բան պէտք է փոխել եւ կեանքս նուիրեցի Հրանդ Տինքի սպանութեան մեղաւորները գտնելու պայքարին ու միեւնոյն ժամանակ՝ հայ աշակերտներու խնդիրներու բարձրացման: Այնուհետեւ, 2011 թուականին, հասարակական գործիչներու խումբերու հետ հիմնեցինք Ժողովուրդներու դեմոկրատական քոնկրեսը: Իսկ 2013ին մեր կուսակցութիւնը հիմնեցինք:
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- Եթէ այլ կուսակցութենէ ստանայիր առաջադրուելու առաջարկ, կ՛ընդունէի՞ր:
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Ո՛չ, չէի ընդունիր: Ինծի համար կարեւոր է կեանքի բոլոր բնագաւառներուն մէջ հաւասարութիւնը: Իսկ միւս կուսակցութիւնները ժողովրդավարութեան վերաբերող հարցերուն «բայց»եր ունին: Անոնք չեն հաւատար հաւասարութեան, եւ իրենց կուսակցութիւններէն ներս գերիշխողը մէկ ինքնութիւն է: Իսկ մեր կուսակցութեան մէջ հաւասարութիւն կայ ՝ առանց «բայցեր»ու: Իմ կուսակցութեան մէջ անձս իբրեւ հայ օտարացուած չեմ զգար:
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- Ինչպէս գիտես, ԱԶԿի եւ ԺՀԿի մէջ ալ հայ պատգամաւորներ կան: Պատգամաւորական գործունէութեանդ մէջ պատրա՞ստ ես անոնց հետ համագործակցելու, թէկուզ հայերուն վերաբերող հարցերուն:
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Սելինան շատ մօտ ընկերս է: (Սելինա Օզուզուն Տողանը «Ժողովրդահանրապետական» կուսակցութենէն ընտրուած հայ պատգամաւոր է-
Ա. Ի.) Կը կարծեմ, որ անոր հետ անցնելիք ճանապարհ ունինք: Իսկ Մարգարի (Մարգար Եսայեանին իշխանական «Արդարութիւն եւ զարգացում» կուսակցութենէն ընտրուած հայ պատգամաւոր է-Ա. Ի.) հետ ժամանակին գաղափարակիցներ եղած ենք, նոյնիսկ Էրտողանի դէմ համատեղ հռչակագիրներ հեղինակած ենք: Սակայն Մարգարի վերջին 3 տարուան գործունէութեան եթէ նայինք, իշխանութիւններուն գովաբանող լեզուով կը խօսի: Իսկ ատոր ես երբեք չեմ կրնար մասնակցիլ: Եթէ ան կարենայ ձերբազատիլ այդ գործունէութենէն, կը համագործակցինք, իսկ եթէ չէ, Մարգարի հայ ըլլալը ոչ մէկ նշանակութիւն ունի: Ինծի համար ազգութեամբ ոչ հայ ուրիշ մարդիկ Մարգարէն շատ աւելի կարեւոր կրնան ըլլալ: Օրինակ՝ ունիմ մեծ թիւով կուսակիցներ, որոնք հայեր չեն, բայց հայերուն վերաբերող հարցերուն Մարգարէն 1000 անգամ աւելի սրտացաւ են:
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- Ի՞նչ կը նշանակէ քեզի համար ըլլալ հայ պատգամաւոր Թուրքիոյ խորհրդարանին մէջ: Հայկական խնդիրներով զբաղելու պատասխանատուութիւն կը զգա՞ս:
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Անկասկած կը զգամ: Շարք մը խնդիրներ ունինք: Անցեալի հետ առերեսուելու, Հրանդի, Սեւակի, Ցեղասպանութեան խնդիրներ ունինք: Ունինք մշակութային մեծ կորուստ, որ առ այսօր փոխհատուցուած չէ: Սակայն ես այսպէս կը մտածեմ. եթէ այս բոլոր խնդիրներուն լուծման համար մենք հայերս միայնակ պայքարինք, յաջողութեան չենք հասնիր: Մեր կուսակցութեան սկզբունքներէն է, որ այս խնդիրներուն համար պայքարինք այլ ազգերու հետ միասնաբար: Բայց, բնականաբար, ես անձնապէս իմ պայքարը կը տանիմ: Ժխտողական քաղաքականութեան դէմ պայքարողներէն մէկը կ՛ըլլամ, մեր համայնքին վերաբերող խնդիրներու լուծման համար կը պայքարիմ, անկախ այն բանէն՝ ատոնք կ՛ըլլան պարտիարքարանի, դպրոցներու թէ հիմնադրամներու խնդիրներ:
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- Քու թուարկածդ խնդիրները կը վերաբերին հայ համայնքին, իսկ Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու կարգաւորման հարցով կը պատրաստուի՞ս ինչ որ քայլեր ընելու:
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Ի հարկէ: Բայց այս հարցով ինծի համար կարեւոր մէկ բան կայ: Հայոց Ցեղասպանութիւնը այստեղ եղած է, բայց յաճախ կը դիտուի Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւններու ծիրէն ներս: Ցեղասպանութիւնը այստեղ տեղի ունեցած է ու առերեսումն ալ այստեղ պէտք է ըլլայ: Հայաստան-Թուրքիա յարաբերութիւնները կը կազմեն այս հարցին ընդամէնը մէկ մասը, բայց ոչ հիմքը: Ես կը կարծեմ, որ քանի դեռ հանրութեան մէջ առերեսումը չէ հասունցած, արձանագրութիւնները իմաստ ունենալ չեն կրնար:
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- Այսինքն յարաբերութիւններու կարգաւորումը կը կապես Ցեղասպանութեան ճանաչմա՞ն հետ: Ինչպէս գիտես, ՀՀ նախագահը առաջարկած էր առանց նախապայմաններու բանալ սահմանները:
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Այո, գիտեմ ու այդ տեսակէտը չեմ ընդունիր: Նախ եւ առաջ պէտք է Թուրքիոյ մէջ Ցեղասպանութեան յանցանքը գիտակցուի, հայկական ինքնութիւնը կարգաւորուի եւ Հայաստանի նկատմամբ թշնամանքը վերանայ: Անշուշտ, ես կը յարգեմ Հայաստանի եւ Սփիւռքի մղած պայքարը: Բայց կոչ կ՛ուղղեմ բոլորին, բոլոր հայկական կուսակցութիւններուն, ինչպէս նաեւ՝ դաշնակցականներուն, եկէք այդ պայքարը այստեղ մղենք: Թուրքիա եկած ամէն մէկ հայ կ՛ունենայ իր ներգործութիւնը:
ԱՍՏՂԻԿ ԻԳԻԹԵԱՆ.- ԺԴԿի յաղթանակը սպասելի՛ էր քեզի համար:
ԿԱՐՕ ՓԱՅԼԱՆ.- Սպասելի էր: Թուրք հասարակութիւնը փոխուելու գործընթացին մէջ է: Խօսք մը կայ՝ գիշերուան ամենամութ կէտը, ատիկա առաւօտուան ու արեւին ամենամօտ պահն է: Իսկապէս գիշերուան ամենամութ կէտին մէջ էինք եւ լուսաւոր առաւօտ մտանք:
Յ. Գ.- Սոցհարցումներու համաձայն՝ ԺԴԿն ստացած է հայ համայնքի ձայներուն 80 տոկոսը:
Սթամպուլ