Ռուբէն Յովակիմեան
«Սատանայի կռնակին շահածը՝
հանգիստ ծախսւում է նրա առջեւ»:
Անգլիական
Բարեգործութիւնը յատուկ է միայն մարդ էակին եւ կենդանական աշխարհում այն ընկալելի չէ, իսկ մեծ գիշատիչները կշտանալով՝ իրենց որսի մնացորդը թողնում են ուրիշներին, չնայած կան նաեւ բացառութիւններ, մինչդեռ մարդը իր ունեցածը՝ ինչ ձեւով որ տիրացած լինի, նախընտրում է պահել եւ կուտակել: Այդպէս է, որ դարերի ընթացքին չքաւոր դասի կողքին ստեղծուել են ունեւորներ, հարուստներ, մեծահարուստներ, որ բազմախաւ հասարակութեան ձեւաւորման սկզբունքն է, միայն թէ միշտ մթութեան մէջ են մնում հարստանալու միջոցները: Տեղին է յիշեցնել հարցազրոյցի ընթացքին հնչեցուած այն խօսքը, թէ «Մի՛ հարցրէք, թ՛է իմ առաջին միլիոնը ինչպէս եմ ունեցել՝ մնացածը բիզնես է»:Այս ընթացքը շարունակւում է մինչ այսօր եւ թերեւս կանգ չառնի ապագային: Այս սկզբունքը համատարած է եւ մեր երկրում, երբ անյայտ զբաղմունքով պատգամաւոր հիւրանոցի կամ այլ ինչքի տէր է դառնում:
Գաղտնիք չէ, որ երկրի ուժեղներ են համարւում գերհարուստներն, որ տնօրինում են պատերազմներն ու խաղաղութիւնը, գնահատում չարն ու բարին, աւերում կամ կառուցում բնակավայրեր, կերտում եւ հովանաւորում եկեղեցիներ ու թատրոններ, ինչպէս նաեւ արուեստի անգնահատելի գործեր եւ այդ անում են յաճախ փառասիրութիւնից դրդուած եւ երբեմն բարի կամքի թելադրանքով եւ բացառուած չէ նաեւ չքմեղանքի զգացումով, քանզի իրենց եւ միայն իրենց են յայտնի անցած ծուռ ու մուռ ուղիները:
Ակնառու է նաեւ, որ մեր երկրում անկախութեան ձեռքբերումից մի փոքր անց, երբ սակաւապետերի (օլիգարխ) թիւը աճեց, զարմանալիօրէն միեւնոյն յարաբերութեամբ աճեց նաեւ եկեղեցի կառուցողների թիւը՝ մայրաքաղաքում, ինչպէս նաեւ մարզերում՝ մէկը միւսից բարեկարգ ու աւելի մեծ: Երեւոյթը, տասնամեակների դադարից յետոյ, վերադա՞րձ էր դէպի կրօն՝ թէ՞ ինքնապաշտպանութեան նպատակով՝ չքմեղանքի բարոյական քայլ:
Վերջերս բաւական լուրջ մտաւոր բախումներ կան Ծառուկեանի փարաւոնեան մի ծրագրի շուրջ, եւ երկու կողմից իրար հակադրուող եւ լրացնող մտքեր են փոխանակւում: Կոտայքի մարզի փառաբանուած եւ հասարակութեան մի մասի կողմից գնահատուած բարերար-գործարարը արդէն 7 եկեղեցի է կառուցել եւ ներկայիս ձեռնարկում է խոշոր յուշարձան-համալիրի կառուցումը՝ կրօնական հիմունքներով, որտեղ կը խոյանայ նաեւ հսկայ չափերով Յիսուսի արձանը: Նախաձեռնողները յաւակնում են, որ այն կը լինի համաշխարհային հոգեւոր կենտրոն եւ կը ծառայի ընդհանուրի համերաշխութեանը: Նպատակը թւում է ազնուական եւ փառաւոր, միայն թէ արձանի տեղադրման հիմնական ժխտական դիրք ունեցողը Առաքելական եկեղեցին է իր հոգեւոր խորհրդով՝ պնդելով, որ արձանի տեղադրումը մեր կանոնին չի համապատասխանում եւ նախագիծը ընդունելի կը համարուի՝ միայն առանց արձանի:
Որեւէ կարծիք յայտնել նման ձեռնարկի վերաբերեալ դժուար է, քանզի ծանօթ չենք անհրաժեշտ տարրերին, միայն թէ անկարելի է հարց չտալ, թէ աւելի քան երկու հազար տարի է, որ Վատիկանը՝ իր հզօրութեամբ, միւս յարանուանութիւնների հետ մէկտեղ եւ անհամար կարողութեամբ չկարողացան հաշտութեան մթնոլորտ ստեղծել եւ ի սփիւռս աշխարհի պատերազմներն ու ոճիրները իրար յաջորդեցին, ապա ի՞նչ հրաշքով եւ ի՞նչ միջոցներով կառուցուելիք այդ կենտրոնը, որին հակառակ չենք սկզբունքօրէն, պիտի կարողանայ յաւակնել համաշխարհային հաշտ եւ համերաշխ միջավայրի ստեղծում, դառնալով բոլորի համար միաբանութեան խորհրդանիշ, երբ արդէն ամիսներ է, որ հայրենի ԱԺ-ը վերածուել է խամաճիկների կրկէսի եւ երկրի ընտրեալները իրար հասկանալու եզրեր չեն գտնում: Եւ հէնց ինքը այդ ծրագրի նախաձեռնողը՝ լքելով վարչապետի աթոռին բազմելու յաւակնութիւնը, թերեւս տրամադիր է կաթողիկոսի գաւազան ձեռք բերել: Ո՞վ գիտի, զարմանալու պատճառ չկայ, երբ տասնամեակներ շարունակ իր հիմնադրած Բ․Հ, կուսակցութեան անդամներով՝ շուկայական մթնոլորտ էին ստեղծում խորհրդարանի նիստերի դահլիճում: Մօտ անցեալի այդ լպիրշ ու ճղճիմ տեսարանները յիշողները բազում պիտի լինեն: Աւելի ճիշտ չէ՞ր լինի եթէ այդ յարգարժան պարոնը ձեռնարկեր մեզ համար պատուաբեր, անհրաժեշտ, փնտրուած եւ օգտակար դպրոցաշինարարութիւն, քանի որ հոգեւոր կենտրոնի պակաս չկայ:
Ապրիլ 6-ը ծանրաբեռնուած օր կարելի է համարել, նախ, որ Բրիւսելի մէջ Շառլ Միշելի միջնորդութեամբ տեղի ունեցաւ Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպումը, որի մանրամասնութիւնները լրիւ յայտնի չեն, բայց պայմանաւորուածութիւն է գոյացել, որ երկու կողմի արտաքին գործերի նախարարները միատեղ ծրագիր պատրաստեն: Կողմերը յոյս յայտնեցին, որ եռակողմ այդ բանակցութիւնները կը լինեն արդիւնաւէտ եւ կը նպաստեն համապարփակ կայունութեանն ու խնդիրներ կարգաւորմանը:
Կարելի՞ է յուսալ, որ սայլը տեղից շարժուի:
Միւս բարի լուրն է, որ մեր հայրենակից Արտաշէս Քասախեանը ընտրուեց Գլենդելի (ԱՄՆ) քաղաքապետ, մի երեւոյթ, որի բազմապատկումը ոչ միայն հաճելի, այլ նաեւ օգտակար եւ պարտադիր է, որի համար երկար տարիների լուրջ աշխատանք է հարկաւոր:
Յաջորդը, ընդդիմադիր ուժերի կազմակերպուած հաւաքն էր «Պաշտպանելով Արցախը` պաշտպանենք Հայաստանը» խորագրով Ազատութեան հրապարակի տարածքում՝ ո՛ւր սպասուած բազմութիւնը բացակայ էր: Գնահատական չեմ տալու այս անմիտ ու աննպատակ, ոչնչի չծառայող հաւաքոյթի մասին, միայն թէ ստոյգ է, որ պատահական չի եղած օրի եւ ժամի ընտրութիւնը, որ համընկնում է, վարչապետի եւ թշնամի ղեկավարի հանդիպման հետ: Ստոյգ է, որ այդ արուել է միակ նպատակով՝ աւելի պառակտել երկրի հասարակարգը, իշխանութիւն-ընդդիմութիւն ակօսը խորացնել եւ դժուարին խնդիրներ ստեղծել Հայաստանի իշխանութիւնների համար: Այս քայլերով ընդդիմութիւնը շարունակում է սպասարկել օտարին ՝ յուսալով, թէ կը կարողանայ հասնել իշխանութեան, որի դիմաց կը պահպանուի թաքցուած գողօնը:
Ո՞ւմ համար է նորութիւն, որ Արցախը պաշտպանելը միշտ անհրաժեշտ եւ պարտադիր է եղել, բայց պարզ եւս չէ, թէ ո՞վ եւ ե՞րբ է հակադրուել այդ գաղափարին: Ապիկարութիւն չէ՞ պարզամիտ ու գաղափարազուրկ բնաբանով փողոց ելնելը եւ երբեւէ ի վեր է, որ մեծին պաշտպանելը կախուած է փոքրից եւ պատահական չէ ասուած, որ «Արցախը Հայաստան է եւ վերջ»: Ըստ իս նշուած բնաբանը հեռու է բանականութիւնից եւ պարզ տրամաբանութիւնից, ա՛յն սոփեստութիւն է եւ կեղծ, իսկ խելամիտ լինելու պարագային այն պիտի հնչեր՝
« Հզօր Հայաստանն է Արցախի պաշտպանութիւնը»:
7-4-2022 -Սեն Ռաֆայել