«Մեր Ազգի Հզօրացումը Կը Սկսուի Հայրենիքի Հզօրացումով»
Վարեց՝ ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ
Լիբանանեան «Ազդակ» օրաթերթի գլխաւոր խմբագիր Շահան Գանտահարեանն այն բացառիկ քաղաքական, ազգային գործիչներից է, ով իր լրագրողական աշխատանքին ու պաշտօնավարմանը զուգահեռ՝ շարունակաբար աչքի է ընկնում աշխարհաքաղաքական իրադարձութիւնների խորաթափանց, իւրօրինակ վերլուծութիւններով ու մեկնաբանութիւններով:
Օրերս ՀՀ սփիւռքի նախարարութիւնում տեղի ունեցած Լրագրողների համահայկական համաժողովները համակարգող խորհրդի նիստի ընթացքում Հայաստանի ժուռնալիստների միութեան նախագահի տեղակալ, գրող, հրապարակախօս Գրիգոր Ջանիկեանը Լիբանանի «Ազդակ» օրաթերթի գլխաւոր խմբագիր Շահան Գանտահարեանին իր 30ամեայ լրագրողական բեղուն գործունէութեան առթիւ յանձնեց ՀՀ ժուռնալիստների միութեան «Հաւատարիմ մասնագիտութեանը» ոսկէ մեդալ: Այդ առիթով «Հայերն Այսօր»ի համար զրոյց ունեցայ արժանաւոր հայորդու հետ. ստորեւ մեր ընթերցողների ուշադրութեանն ենք ներկայացնում այդ հարցազրոյցը:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Պարո՛ն Գանտահարեան, նախ՝ շնորհաւորում եմ ձեզ արժանի պարգեւատրման համար եւ մաղթում շարունակական ազգանպաստ գործունէութիւն. ձեր ողջ կեանքում եղել էք ու կաք լրագրողական դաշտում, ի՞նչն է ձեզ մղել քաղաքական հարթակ:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Շնորհակալ եմ շնորհաւորանքի ու բարեմաղթանքի համար. ասեմ, որ քաղաքագիտութիւն եւ միջազգային յարաբերութիւններ ուսանելուս հէնց առաջին տարիներից աշխատել եմ «Ազդակ» օրաթերթում, որն ինձ համար մի իւրօրինակ կարեւոր համալսարան եւ ինքնադրսեւորման հարթակ է եղել: Այդ տարիներին նաեւ Դաշնակցութեան երիտասարդական կազմակերպութեան անդամ էի, այդ ժամանակ սկսեցին ձեւաւորուել իմ քաղաքական հայեացքները. դա փորձի կուտակման մի շրջան էր: Յետագայում նշանակուել եմ «Կայծեր» երիտասարդական պարբերաթերթի խմբագրակազմի անդամ: Իմ ընթերցումների հետաքրքրութիւնը կենտրոնացել էր այն քաղաքական գործընթացների վրայ, որոնք, բնականաբար, առնչւում են նաեւ մեր՝ հայկական խնդիրներին: Յետագայում Լիբանանի Դաշնակցութեան Կենտրոնական կոմիտէն ինձ նշանակեց «Ազդակ»ի գլխաւոր խմբագիր, որն արդէն շուրջ 15 տարի վարում եմ:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Պարո՛ն Գանտահարեան, ձեր՝ միջազգայնագէտի, քաղաքագէտի կարծիքը քաղաքական իրադարձութիւնների մասին ո՞ր հարթակներում են հաշուի առնում, խորհրդակցում ձեզ հետ եւ կարեւորում, թէ՞ պարզապէս գրում էք, վերլուծութիւններ անում, եւ այդ ամէնն աւարտւում է լրատուութեան դաշտում:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Ճիշդ հարց է, որովհետեւ, ի վերջոյ, կարեւոր է, թէ քո աշխատանքը, քաղաքական վերլուծութիւններն ո՞ւմ են հասնում, ի՞նչ արձագանգներ են ունենում. անշուշտ, հասնում են ընթերցողներին, սակայն կարեւոր են նաեւ դրանց արձագանգները ոչ միայն տեղեկատուական, վերլուծական կենտրոններից, այլեւ՝ պետական գերատեսչութիւններից, բարձր ատեաններից, Հայաստանի Հանրապետութիւնից: Իմ վերլուծութիւնների ճիշդ ընկալումը, բնականաբար, խրախուսում է ինձ:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Ձեր քաղաքական վերլուծութիւնների առիթով երբեւէ տարաձայնութիւններ, հակասական կարծիքներ, դիտարկումներ չե՞ն եղել. եթէ այո՝ ապա, ասացէք, խնդրեմ, ինչպէ՞ս էք արձագանգում նման դէպքերում:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Եղել են նաեւ տարաձայնութիւններ, հակառակ կարծիքներ, քննադատութիւններ, սակայն դրանից երբեւէ չեմ նեղսրտուել, ես դա նորմալ եմ համարում եւ ողջունում եմ: Եթէ անգամ չեմ կիսում այդ տարատեսակ կարծիքներն, ապա, յամենայն դէպս, յարգում եմ դրանք. բազմակարծութիւնը պէտք է քաջալերել: Մեր էլեկտրոնային կայքում յատուկ անկիւն ունենք, ուր զետեղում ենք տարբեր տեսակէտներ. միշտ չէ, որ արտայայտած կարծիքները համահունչ են լինում մեր վերլուծութիւններին, տեսակէտներին: Արտայայտած տեսակէտները տարածում ենք, դրանք լայն հնչեղութիւն են գտնում, մեր տեսակէտների հետ հաշուի են նստում տեղեկատուական ու վերլուծական տարբեր կենտրոններ. ես շնորհակալ եմ, որ նաեւ հրաւիրում են տարբեր քննարկումների, մամուլի ասուլիսների, յատկապէս՝ ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան նախաձեռնած քննարկումներին, համաժողովներին ու նիստերին, որտեղ առիթ է լինում գտնել Հայրենիք-Սփիւռք համագործակցութեան կապերի առաւել սերտացման եւ զարգացման ուղիներ, իսկ ես հաւատում եմ դրան: Կարծում եմ, որ Սփիւռքն առանց հայրենիքի չի ունենայ այն դերը, նշանակութիւնը, որն առկայ է, ձեւաւորուած է: Ես ցանկանում եմ, որ ունենանք Հայաստանակենտրոն կամ պետականամէտ Սփիւռք. սա, իհարկէ, կապ չունի իշխանութեան, ընդդիմութեան հետ: Մենք, երկար ժամանակ զրկուած լինելով պետականութիւնից, ամէն ինչ պէտք է անենք, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը պահպանենք, որ այն անվտանգ մնայ:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Պարո՛ն Գանտահարեան, ի՞նչ պէտք է անել, որպէսզի Հայրենիք-Սփիւռք գործակցութեան յարաբերութիւններն առաւել սերտ լինեն:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Ես կարծում եմ՝ Հայրենիք-Սփիւռքն այլեւս պէտք է ընդունել որպէս մի ամբողջականութիւն, որը կարելի է ձեւակերպել հայրենակենտրոն Հայկական աշխարհ, որում ներառւում են ե՛ւ Հայաստանի Հանրապետութիւնը, ե՛ւ Արցախը, ե՛ւ Ջաւախքը, ե՛ւ Սփիւռքը: Միաւորումը միայն մտայնութեամբ չի կարող լինել, այն պէտք է գործնական լինի, ես կարծում եմ, որ այս պարագայում շատ կարեւոր, լուրջ դեր պէտք է խաղայ աշխարհասփիւռ հայութեան քաղաքացիութիւն ստանալու իրաւունքը, որն, ի վերջոյ, տուեալ պետութեան պատկանելութեան գործօնն է, քաղաքացիութիւնը ենթադրում է ինչպէս իրաւունքներ, այնպէս էլ՝ պարտաւորութիւններ: Կարեւոր է հայրենիքի նկատմամբ համասեփականատէր լինելու զգացումը նաեւ: Այս ամէնը կը նպաստի մէկ ամբողջութիւն ներկայացնող Հայկական աշխարհի, մէկ ամբողջութիւն ներկայացնող համահայկական հասարակութեան եւ ամենայն Հայոց պետականութեան գաղափարներին, որի համար պէտք է անմնացորդ աշխատել: Անշուշտ, կը լինեն դժուարութիւններ, խոչընդոտներ, սակայն որեւէ մեծ գործ երբեւէ զերծ չի լինում դժուարութիւններից: Ամբողջ հայկական աշխարհի ներուժը պէտք է կենտրոնացնել մեր պետականութեան առաւել զարգացման, հզօրացման համար, իսկ դրա համար կարեւոր նախադրեալներ են մենաշնորհի վերացումը, համատարած արդարութեան հաստատումն ամէնուր, ներդրումային քաղաքակնութեան ճիշդ ձեւաւորումը: Մենք այսօր ունենք աշխարհատարած հայութիւն եւ եթէ Հայկական աշխարհ ձեւակերպումը սկսենք օգտագործել, այն տարածում կը գտնի եւ կ՛արմատաւորուի, որովհետեւ եզրաբանութիւնը, եզրաբանութեան օգտագործումը կ՛ազդի նաեւ մարդկանց մտածողութեան վրայ:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- …հաւատու՞մ էք, որ այդ ամէնն իրականութիւն կը դառնայ, արդեօք կարո՞ղ են իրատեսական դառնալ այդ առաջարկութիւններն ու մտորումները:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Հաւատո՛ւմ եմ. մեզանից ոչ մէկը չէր պատկերացնում, որ կ՛ունենանք անկախ Հայաստան. այն երազ էր թւում շատ-շատերիս, բայց ունեցա՛նք մեր՝ իրականութիւն դարձած անկախ Հայաստանը: Հաւատացած եմ, որ մեր ժողովուրդը կ՛ունենայ այն գիտակցութիւնն ու կամքը, որ նոյնիսկ դժուար պայմաններում կը զարգանայ շատ լուրջ տեմպերով եւ նկատելի արդիւնքներով, որի համար, ինչպէս ասացի, պէտք է ներդնել, ապահովել ամբողջ հայկական աշխարհի կարողականութիւնը: Մեր ազգի հզօրացումը կը սկսուի հայրենիքի հզօրացումով. Սփիւռքի նպատակը հայրենիքի հզօրացմանը նպաստելն է: Ես գիտակցում եմ նաեւ, որ Սփիւռքի կազմակերպուածութիւնը, Սփիւռքի քաղաքական ազդեցիկ գործօն լինելը միանշանակ սատարելու է Հայաստանի Հանրապետութեան հզօրացմանը եւ, գուցէ նաեւ, իբրեւ ռազմավարական նպատակ, այս պահի դրութեամբ՝ Արցախի Հանրապետութեան միջազգային ճանաչմանը: Այս ամէնի համար մենք բոլորս պէտք է կարողանանք կատարել մեր առջեւ դրուած առաջադրանքները:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Ունէք համապատասխան մասնագիտական կրթութիւն, տարիների փորձառութիւն, քաղաքական հրաշալի վերլուծութիւնների հեղինակ էք. երբեւէ ձեզ չե՞ն առաջարկել աշխատել դիւանագիտական կորպուսում կամ արտակարգ եւ լիազօր դեսպանի պաշտօնավարում որեւէ այլ երկրում:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Չի եղել, որովհետեւ իմ պայմաններին ծանօթ են եղել, սակայն նման համագործակցութիւնը միշտ կայուն է եղել՝ յատկապէս խորհրդակցութիւնների, հիմնական միջոցառումների, հակառակորդի արած մէկ քայլին հակառակուելու կամ, ընդհանրապէս, միջպետական յարաբերութիւններն առաւել զարգացնելու, խորացնելու, տարբեր երկրների դեսպանների հետ մնայուն համագործակցութեան առումով: Յաճախակի հանդիպումներ եմ ունեցել սփիւռքի նախարարի հետ, խորհրդակցութիւնների, տեղեկատուական ոլորտի կազմակերպման, համախմբման աշխատանքների մասնակից եղել: Այս ամէնը, կարծում եմ, արդէնիսկ պետական ոլորտի աշխատանք է. սփիւռքի նախարարութեան հասարակական խորհրդի անդամ եմ, քննարկում ենք, ուղենիշներ փնտռում համատեղ աշխատանքով:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Պարո՛ն Գանտահարեան, դուք մասնակցեցիք Լրագրողների համահայկական համաժողովի համակարգող նիստին. արդեօք այդ նիստերի գումարումը նպաստո՞ւմ է համաժողովների անցկացման բարձր մակարդակի ապահովմանը:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Անշո՛ւշտ, նպաստել են եւ կը նպաստեն եւ կարծում եմ, որ սա այն ոլորտն է, ուր առաւելագոյն հետեւողականութիւն է դրսեւորւում՝ ամէն առումով: Բարձրաձայնւում են նախորդ համաժողովի բացթողումները, սխալները, որոնք շտկւում են մինչեւ յաջորդ համաժողով, լուծումներ են առաջարկւում դրանց համար:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Առանց վերապահումների՝ կարո՞ղ էք նշել նախորդ բացթողումներից մէկը:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Այո՛: Նախատեսուած ծրագիրը մի քանի անգամ փոփոխուել էր, Սփիւռքից նախատեսուած զեկուցողներից որոշ մարդիկ ելոյթ չունեցան: Մեծ հաւաք էր, եւ, բնականաբար, ամէն ինչ չէր կարող անթերի, կատարեալ լինել: Լրագրողական առումով նախագիծն իրականութեան մէջ կայացած եմ համարում:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Վերջերս շատ է շրջանառւում սփիւռքի նախարարութիւնը վերանուանել Հայրենադարձութեան նախարարութիւն, համամի՞տ էք։
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Ես կարծում եմ, որ հայրենադարձութիւնը պէտք է լինի եւ այդպէս էլ կայ՝ սփիւռքի նախարարութեան մի կարեւոր բաժին, բայց ոչ՝ վերանուանումը նախարարութեան, որովհետեւ նախարարութիւնը միայն հայրենադարձութեամբ չի զբաղւում, սփիւռքի նախարարութեան գործառոյթները շատ են. ես ողջունում եմ սփիւռքի նախարարութեան նախաձեռնութեամբ ներառուելիք հայրենադարձութեան յատուկ ծրագիրը, որը շուտով նաեւ օրէնքի ուժ կը ստանայ՝ ռազմավարական իր կարեւոր նշանակութեամբ ու հայեցակարգով:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Ներկայիս աշխարհաքաղաքական քաոսային իրադարձութիւններում եւ կարծես թէ՝ Երկիր մոլորակում հասունացող աներեւութալի թուացող պատերազմական իրավիճակում ինչպիսի՞ն էք տեսնում հայերի վիճակը:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Ճիշդ բառ օգտագործեցիք՝ քաոսային. իրօ՛ք, քաոսային կարելի է բնութագրել այն, ինչ տեղի է ունենում վերջին ժամանակներում… ներկայիս, ժամանակակից քաղաքագիտութիւնն այդ բոլոր պատերազմական գործողութիւնները, թէժ մթնոլորտը, ժողովրդագրական պատկերները վերահսկելի պատերազմ է համարում:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Մտահոգիչ են, իհարկէ, խոշոր գերտերութիւնների պատերազմական, զաւթողական նկրտումները, սակայն ամէնից մտահոգիչը մեզ՝ հայերիս համար, Արցախի հարցն է՝ յանկարծ չպատահի այնպէս, որ դրանց հակամարտութիւնների արանքում կուլ գնայ Արցախը…
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Ես հասկանում եմ ձեզ. քաղաքական գրականութեան մէջ կայ այն մտահոգութիւնը, թէ ինչ կը տայ մեզ օրինակ՝ Մոսկուա-Անկարա մերձեցումը, բայց այսօրուայ քաղաքական նախադրեալները յուշում են այն՝ թէ հեշտ չի, որ Անկարային թոյլատրուի միջնորդ դառնալ արցախեան հակամարտութեանը, դա չի բխում Մոսկուայի շահերից: Եթէ ի նկատի ունենանք խոշոր գերտերութիւնների պաշտօնական յայտարարութիւնը, ապա՝ թէ՛ Միացեալ Նահանգները, առաւել եւս՝ Ռուսաստանը, վերահաստատեցին, որ արցախեան հակամարտութեան միջնորդական առաքելութեան ձեւաչափը շարունակելու է մնալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում, իսկ դա նշանակում է, որ Թուրքիայի նկրտումները որեւէ արդիւնքի չեն կարող հասնել:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Պարո՛ն Գանտահարեան, յուսանք, որ 2018ը համայն աշխարհի համար կը լինի խաղաղութեան, փոխըմբռնումների ու Երկիր մոլորակը միայն ու միայն սիրով լցնելու նոր ու խոստումնալից տարի. ձեր բարեմաղթանքը, յարգելի՛ հայրենակից:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ.- Բոլորիս համար 2018ը շատ կարեւոր յոբելեանական տարի է, որովհետեւ համընկնում է Հայասատանի Առաջին Հանրապետութեան ստեղծման 100րդ տարեդարձին. քանի որ խորհուրդը վերաբերում է պետականութեանը, ես ցանկանում եմ, որ պետականութիւնը գործի ու զարգանայ՝ հայկական զոյգ հանրապետութիւնների համար եւ դառնայ համայն հայութեան պետականութիւն՝ խաղաղ պայմաններում: Կարծում եմ, որ խաղաղութիւնը, պաշտպանուած սահմանները, անամպ երկինքը կարեւոր հիմքեր են՝ այդ ամէնն ունենալու: Մաղթում եմ, որ հայրենադարձութեան հայեցակարգը, ռազմավարութիւնը, օրէնքը լիարժէք աշխատի եւ հայրենադարձութիւն ասելով՝ հասկանանք ո՛չ միայն այլ երկրներից հայրենիք տեղափոխուելը, այլեւ, ինչ-որ կերպով, հայրենիքի հետ կապեր ստեղծելը, ասենք՝ ներդրումներ անելը, մասնագիտական հայրենադարձութիւնը, յաճախակի այցելելը, հայրենիքի բուհերում սովորելը, ինչ-ինչ գործեր ձեռնարկելը եւ այլն:
ԿԱՐԻՆԷ ԱՒԱԳԵԱՆ.- Պարո՛ն, Գնատահարեան, շնորհակալութիւն. մաղթում եմ, որ ձեր 30ամեայ լրագրողական ու քաղաքական գործունէութեան դաշտում 2018ին գերիշխեն միայն լաւ լուրեր՝ համայն աշխարհի հայութեան, Հայաստանի, մասնաւորապէս՝ Արցախ աշխարհի մասին: