ՄԻՀՐԱՆ ՔԻՒՐՏՕՂԼԵԱՆ
Հայաստանէն ու սփիւռքի տարբեր գաղութներէն Լիբանան այցելող հայերու մասին վիճակագրութիւն մը կարելի չէ ունենալ օդակայանի սպասարկութիւններէն կամ այլ աղբիւրէ , բայց անկարելի չէ փոքր ճիգով մը նման բան ունենալ …Ազդակի ներկայ խմբագրատան մէջ :
Հայկական խնդիրներով ու հետապնդումներով քիչ թէ շատ հետաքրքրուած ամէն հայ մարդ, պատասխանատու պաշտօնի վրայ թէ ան-պաշտօն ազգային , երբ որեւէ առիթով Լիբանան այցելէ , անպայման իր «բարեւ»ը կուտայ «Շաղզոյեան» կեդրոնի առաջին յարկին՝ Ազդակի խմբագրատան :
Հայահոծ Պուրճ Համմուտի մէջ կուսակցապատկան հաստատութիւն մըն է Շաղզոյեան բազմայարկանին , ուր անջատաբար կը գործեն Հ.Յ.Դ.ի կեդրոնական կոմիտէի, երեսփոխանական ու Հայ Դատի գրասենեակները, «Վանայ Ձայն» ամէնժամեայ ռատիոկայանը , Համազգայինը իր գրատարած խանութով եւ նկարչական ցուցասրահով , ձեռնարկներու համար տրամադրելի «Փիւնիկ» սրահը եւ Ազդակի խմբագրատունը: Քաղաքական ու հասարակական գործի եւ մշակութային նախաձեռնութիւններու , ինչպէս նաեւ լրատուական սպասարկումի յատկացուած իր տեսակին մէջ համալիր հաստատութիւն մը ուրեմն ( թերեւս եզակի սփիւռքի իրականութեան համար) , որուն տրուած այցելութիւնը այլ երկրէ եկող հայու մը կողմէ պիտի նկատուի շատ բնական : Կը նշանակէ , թէ տարօրինակ չէ պատկերը. հայահոծ Պուրճ Համուտի մէջ հայկական համալիր մը եւ այլ երկիրներէ հոն այցելող հայեր …:
Ուշագրաւը եւ անդրադարձի արժանին այն է , որ այդ համալիրին գլխաւոր «մագնիսը» առաջին յարկն է , Ազդակի խմբագրատունը ոչ միայն արտասահմանի , այլ նաեւ տեղացի հայերուն համար : Նկատելի է նոյնիսկ , որ համալիրին պաշտօնատար գործիչներէն անոնք , որոնք զբօսանքի եւ քիչ մը յոգնաթափ ըլլալու իրաւունքով եթէ ուզեն մտաւոր իրենց աշխատանքին պահ մը դադար տալ , հոն են՝ առաջին յարկ , ըմբոշխնելու համար անոր համեղ սուրճը եւ… ընդհանրապէս հոն ծաւալող հիւթեղ զրոյց մը :
Ազդակի շուրջ այս համախմբուածութիւնն ու այցելուներու եռուզեռը վստահաբար արդիւնք է կարգ մը տուեալներու , որոնցմէ գլխաւորը ՝ 95 երկարաձիգ տարիներու յօդուածագրական ու լրատուական եւ առաջնորդող խմբագրականներու հարուստ վաստակին հմայքն է , որ սահող ժամանակին պլլուած ՝ հո՛ն է , խմբագատան մթնոլորտին մէջ , զգալի՛ ու առինքնո՛ղ : Անցեալէն ժառանգ իր հմայքին վրայ ներկայիս կ՛աւելնայ նաեւ ամէնօրեայ լրահոսքը , ազգային-քաղաքական եւ ընկերային մեծ ու փոքր այժմէական խնդիրներու մասին վերլուծական-քննադատական խոհագրութիւններ բազմահազարներու հասցնող իր համացանցային փնտռուած կայքէջը , որու շնորհիւ հաղորդակից կը դառնան ընթերցողները հայութեան միեւնոյն տագնապներուն , միեւնոյն նպատակներուն ու տեսլականին : Ըսուածներուն վրայ եթէ բարդենք տակաւին օրաթերթային շրջագծէն դուրս Ազդակի այլատեսակ նախաձեռնութիւնները , այն ատեն կը հասկնանք , թէ ինչու տպաւորող է թիւը իր այցելուներուն : Կը հասկնանք նաեւ , թէ ինչու ան կը զետեղուի հայկական մամուլի առաջատար դիրքին :
Կուսակցական օրաթերթ մը ըլլալով հանդերձ ու անկէ ետք , Ազդակը կարելի է համարել (արդեօ՞ք) լիբանահայ գաղութի Տելթան , ուր գաղափարական տարբեր հոսանքներու պատկանող գրիչներու եւ տարբեր մտածումներու մէկտեղումը երբեմն «արտօնուած» նկատուելու երեւոյթը կը պարզուի…:
«Ազդակի սուրճը» վերնագրով սկսանք , բայց մինչեւ հոս տակաւին չխօսեցանք սուրճի մասին, որուն համը մարդկային ջերմութեամբ կը քաղցրանայ եւ բոյրն ալ հիւթեղ զրոյցով կը ծաւալի: Տաք զրոյցի ախորժակ կը բանայ սուրճը եւ բովանդակութիւն կու տայ զրոյցին : Առանց մարդկային ջերմութեան ՝ սեւ ու լեղի ըմպելի մըն է լոկ , որ յատուկ ախորժակ կը պահանջէ խմուելու համար:
Իսկ Պյրութի մէջ այդ ջերմութիւնը կը զգաս արդէն ամէն քայլափոխի : Հանդիպեցա՞ր ծանօթի մը ( հին թէ նոր) , տուած «բարեւ»իդ անմիջական պատասխանն է. «եկուր սուրճ մը առնենք» , ինչ որ հրաւէր մըն է մտերմիկ զրոյցի , որուն համար նիւթ չի պակսիր երկրի մը մէջ , ուր ազգային , կուսակցական, միութենական ու մշակութային եռուն կեանք կայ եւ ուր քաղաքացիներուն ամէնօրեայ մտահոգութեան առանցքը կը կազմեն քաղաքական յարափոփոխ վերիվայրումները եւ ապահովական փխրուն ու անկայուն կացութիւնը , որով եւ վաղուան անորոշութիւնը :
Միեւնոյն ջերմութեամբ պարուրուած միջավայր մըն է Ազդակի խմբագրատունը , որուն անձնակազմի սիրալիրութիւնը կը քաջալերէ , որ այցելուն հոն մտնէ «իբրեւ տանտէր հարազատ» եւ առանց այլեւայլ ձեւակերպութեան քայլերը առաջնորդէ խմբագիր-տնօրէնին գրասենեակը : Իրմէ առաջ զրոյցի նստած ուրիշ այցելուներ կան արդէն՝ անխուսափելի սուրճին վայելքով : Եթէ չկան , համբերելու պէտք չկայ , շուտով նորեր կը ժամանեն :
Կարելի է պատկերացնել ուրեմն , թէ որքան մեծ խնդիրներ կ՛արծարծէ փոքր գաւաթի մը պարունակով հրամցուած սուրճը Ազդակին , որ լրահոսքի արձագանգներուն ժամը ժամին հետեւելու եւ իր կարգին անոնց արձագանգը դառնալու հեւքին մէջ , ընթացող իրադարձութիւնները վերլուծելու , հետեւանքները նախատեսելու հոգը ունի , իր տեսադաշտին մէջ կ՛ընդգրկէ համահայկական խնդիրներ եւ բնականաբար կ՛ապրի գաղութային կեանքի կշռոյթով , միաժամանակ կշռոյթ կու տայ այդ կեանքին :
Կենցաղայինի, ընթացիկի վերաբերեալ սկսած պարզ խօսակցութիւնը հետզհետէ լրջանալով կը յանգի բազմաձայն զրոյցի ՝ մերթ պատմական , մերթ քաղաքական կամ ընկերային ու հասարակական խորքային խնդիրներու պատճառահետեւանքային վերլուծումներով , մտամարզանքներով : Իրար ամբողջացնող կամ հակադրուող թեզերը մտքի սնունդ ըլլալով օգտակար են անշուշտ , բայց եւ այնպէս կը ծանրացնեն պահը , խօսակցութիւնը : Ահա սակայն զրուցակիցներէն մէկուն կամ միւսին կողմէ սրամիտ միջամտութիւն մը , առնչուող հին ու նոր զուարճալի պատահարի մը յիշատակումը կամ անէկտոտ մը կը կապուի նիւթին եւ կը թեթեւցնէ պահին ծանրութիւնը , հաճելին միացնելով օգտակարին: Եւ՝ հաճելիին , զուարթամտութեան գերազանց շարժիչը ինքն է միշտ , Ազդակին գլխաւոր խմբագիրը , տնօրէնը :
Միշտ եւ ամէնուր մթնոլորտ կը շէնցնէ սրամիտ զուարթախօսին ներկայութիւնը , մինչ տհաճ է հիւմըրի զգացողութենէ զուրկ խօսակից , մանաւանդ գործակից ունենալը …:
Այցելուն կը մեկնի խմբագրատունէն , լիացած ու շէնցած անոր մթնոլորտով:
Թերեւս ոմանց զարմանք պատճառէ , թէ այդպիսի եռուզեռ ունեցող միջավայրի մը խմբագիրները ե՞րբ եւ ինչպէ՞ս կը տրամադրուին աշխատանքի եւ ճշդապահութեամբ կը յաջողին օրը օրին ու ժամը ժամին լոյսին յանձնել թերթը : Այս յաջողութեան գաղտնիքը պէտք է փնտռել Ազդակի որդեգրած վարչական խելամիտ տնօրինումին մէջ, որ խմբագիրները ենթակայ չի դարձներ աշխատանքի կաղապարուած ու պարտադիր ժամանակացոյցի մը: Եւ ասիկա այն սկզբունքի հիմունքով , որ մտաւոր աշխատանքը կ՛արդիւնաւորուի , երբ անկաշկանդ է, երբ սեղմումներէ (նաեւ ժամանակի) ձերբազատ է : Ահա թէ ինչու խմբագիրներն ալ իրենց կարգին անսակարկ նուիրուածութեամբ կ՛աշխատին մինչեւ յաջորդ օրուան փոքր ժամերը :
Եւ ապահովաբար աշխատանքի այդ ծանրութեան կը տոկան , շնորհիւ …Ազդակի սուրճին ու անոր ստեղծած մթնոլորտին :
Ընթերցողը հաւանաբար հարց տայ՝ իրաւացի , թէ Ազդակի գո՞վքն է արդեօք, որ անուղղակի կը կատարուի տողերուս ընդմէջէն :
Պատասխանը կտրուկ «ոչ» մըն է : Ազդակը անոր պէտքը չունի:
Քանի մը առիթով Ազդակի սուրճը վայելողի եւ ընթացող զրոյցներուն մասնակցողի մը անձնական տպաւորութիւնը կը փոխանցեն , ինչպէս նաեւ անոնց կարօտին արձագանգը կը կազմեն գրուած այս տողերը :